چکیده:
برای انجام این پژوهش از دادههای روزانهی بارش 188 پیمونگاه همدید، اقلیمی و بارانسنجی داخل و خارج از استان کردستان طی بازهی زمانی1/ 1/ 1340 تا 29/ 12/ 1388 (21/ 3/ 1961 تا 19/1/2011) استفاده شد. به کمک روش زمین آمار کریگینگ مقادیر بارش بر روی یاختههای 6*6کیلومتر میانیابی شد. برای هر روز یک نقشهی رقومی تهیه شد. مقادیر بارش بر روی 811 یاختهی داخل استان کردستان استخراج شد و یک پایگاه داده (گاهجای) در ابعاد 8118 *18203ایجاد شد که بر روی سطرها روز (زمان) و بر روی ستونها مکان (یاختهها) قرار داشت. مقادیر مجموع ماهانهی بارش برای هر یاخته حساب شد. طی بازهی زمانی یاد شده مقادیر عددی مربوط به 10 سیگنال اقلیمی از تارنمای NCEP/NCAR برگرفته شد. ارتباط بین سیگنالهای اقلیمی با بارش استان کردستان به کمک رگرسیون خطی در سطح اطمینان 95 درصد آزمون شد. یافتهها نشان داد که بین سیگنالهای اقلیمی با بارش استان کردستان طی دورهی مورد مطالعه ارتباط معناداری دیده میشود. گستره و شدت ارتباط معنادار بین سیگنالها و بارش استان، در فصل پاییز به اوج میرسد. در فصل پاییز نقش سه سیگنال اقلیمی شاخص نوسان جنوبی (SOI)، شاخص دریای شمال-خزر (NCP) و شاخص شرق اقیانوس اطلس- غرب روسیه (EAWR) بر بارش استان پررنگتر است. شاخص نوسان جنوبی ارتباط معکوس و دو شاخص دریای شمال-خزر و شرق اقیانوس اطلس- غرب روسیه ارتباط مستقیمی با بارش در فصل سرد سال دارند. در فصل گرم سال ارتباط دو شاخص اخیر با بارش استان معکوس است. بطور کلی میتوان گفت که در فصل سرد سال افزایش فشار تراز دریا و ارتفاع ژئوپتانسیل در تراز 500 هکتوپاسکال بر روی غرب اروپا و کاهش آن بر روی مدیترانهی شرقی، دریای خزر و شمال دریای خزر منجر به افزایش بارش در استان کردستان میشود. در فصل گرم سال (بویژه تابستان) افزایش فشار تراز دریا و ارتفاع ژئوپتانسیل بر روی بخشهای شمالی دریای خزر منجر به افزایش بارشهای فصل گرم سال خواهد شد.
To doing this research, daily precipitation data from 188 synoptic, climatology and rain gauges stations in and out of Kurdistan province during 21/3/1961 to 19/1/2011 have been used. Daily precipitation interpolated on 6*6 km pixels by Kriging spatial statistic over Kurdistan province. One matrix with dimension 18203*811 has been created that located time (days) on the rows and column were pixels. For each pixels total monthly precipitation has been calculated. Data of ten teleconnection patterns extracted from NCEP/NCAR. Linear regression has been used to detection correlation between precipitation and teleconnection patterns. The correlation tested in 95% confidence level. The results showed that correlation between precipitation and teleconnection patterns is significant in 95% confidence level. The extent and intensity of significant correlation go to head in autumn season. The impact of South Oscillation Index (SOI), North Sea Caspian Pattern (NCP) and East Atlantic and West Russia (EAWR) is high in autumn. In cold seasons, SOI has negative correlation while NCP and EAWR have positive correlation with precipitation. In warm seasons two recent indices have negative correlation with precipitation. In total, increase sea level pressure and geopotential height in 500 hPa over Western European parts and decrease over eastern Mediterranean, Caspian Sea and north Caspian result in increase precipitation in Kurdistan province during cold seasons. In contrast, increase sea level pressure and geopotential height in 500 hPa over northern part of Caspian Sea result in increase precipitation during warm seasons.
خلاصه ماشینی:
بر روی بخش های شمال غرب استان در این ماه از سال ٢٠ الی ٢٦ درصد از وردایی بارش توسط شاخص نوسان اطلس شمالی توجیه و تبیین می شود.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل ٧: ارتباط بارش با شاخص اسکاندیناوی (SCA) (سمت راست ) و ضریب تعیین در ماه های سپتامبر، اکتبر و نوامبر (سمت چپ ) ارتباط شاخص دریای شمال -خزر (NCP) با بارش استان در فصل سرد سال (زمستان و پاییز) مثبت ومستقیم و در فصل گرم سال (تابستان و بهار) معکوس و غیرمستقیم است .
در نیمه دوم سال در ماه های اکتبر و نوامبر از فصل پاییز ارتباط معنادار و معکوس قابل توجهی با بارش بر روی اغلب گستره ی استان از خود نشان میدهند و بین ١٥ الی ٢٠ درصد تغییرات بارش در ماه های یاد شده بر روی برخی مناطق جنوبی استان توسط شاخص توضیح داده میشود.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) ادامه شکل ١٦: فشار تراز دریا هنگام رخداد فاز منفی شاخص نوسان جنوبی (SOI) در فصل پاییز (اکتبر تا دسامبر)(الف )، همبستگی بین شاخص نوسان جنوبی (SOI) با ارتفاع ژئوپتانسیل در تراز ٥٠٠ هکتوپاسکال (ب )، مولفه ی نصف النهاری باد (ج ) و مقدار بارش دریافتی روزانه (د) همان طور که گفته شد در ماه های نوامبر و دسامبر از فصل پاییز ارتباط شاخص دریای شمال -خزر با بارش اغلب گستره ی استان کردستان مستقیم و معنادار است .
در ماه های اکتبر و نوامبر الگوی پیوند از دور شاخص نوسان جنوبی (SOI) ارتباط معنادار و معکوسی با بارش بر روی گستره ی وسیعی از استان نشان میدهد.