چکیده:
تاثیر انسان بر محیط زیست به طور روز افزون از آثار حیات شهری ناشی می شود که این خود ناشی از رشد جمعیت انسانی و تا حدودی نتیجه پیشرفت فنآوری میباشد. شهرها نیز به عنوان مراکز جذب جمعیت با مسائل و مشکلات متعدد و مختلف زیست محیطی مانند آلودگی هوا، صدا، تولید زباله، آلودگی آب ها و... روبرو هستند که این امر خود منجر به افزایش شدت فشارهای وارده بر محیط زیست و در نتیجه بروز انواع آلودگی های زیست محیطی شده است. از این رو پژوهش حاضر با هدف سنجش و ارزیابیکیفیت محیط زیست شهری با رویکردی توصیفی- تحلیلی در سکونتگاه های شهری استان اردبیل انجام شده است. برای رسیدن به هدف تحقیق 5 مولفه زیست محیطی(محیط طبیعی، انرژی، محیط اجتماعی، فرهنگی و تفریحی و اشتغال) در قالب 30 شاخص مورد ارزیابی قرار گرفته است. ضریب اهمیت هریک از متغیرها با استفاده از آنتروپی شانون استخراج شد. مدلهای به کاربرده شده برای تجزیه و تحلیل داده هاPROMETHEE و GAIA به کمک نرم افزار Visual PROMETHEE میباشد. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که سکونتگاه های شهری شهرستان کوثر با امتیاز2674/ 0 دارای شرایط کاملا مطلوب، بیله سوار، نمین، سرعین و نیر با امتیازات1281/ 0، 1147/ 0، 0994/ 0و0924/ 0 دارای شرایط مطلوب، مشکین شهر با امتیاز0369/ 0 در شرایط نسبتا مطلوب، گرمی، خلخال و اردبیل با امتیازات منفی 0704/ 0-، 1359/ 0- و 2098/ 0- از شرایط نامطلوب و شهرستان پارس آباد با امتیاز منفی3228/ 0- در رتبه آخر و در وضعیت کاملا نامطلوب قرار دارد. براساس تحلیل گایا وضعیت شهرستان پارس آباد نسبت به 30 شاخص مورد استفاده درپژوهش نشان دهنده این است که تنها در شاخص نسبت تعداد انشعاب فعال فاضلاب شهری به جمعیت شهری در وضعیت ایده آل قرار دارد. به طور کلی نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که وضعیت زیست محیطی در شهرستانهایی که جمعیت شهری بیشتری دارند به مراتب نامطلوب تر از شهرستانهایی است که جمعیت شهری کمتری دارند.
Human impact on the environment are increasingly of urban life arises that this is due to human population growth is partly a result of technological progress. Cities as the center of attraction of population with multiple and various environmental problems such as air pollution, noise, waste, and water pollution this leads to increasing pressure on the environment and therefore the incidence of environmental pollution. The study aimed to measure and evaluating the quality of the urban residential environment with cross-sectional approach in urban settlements Ardabil province. To achieve the goal of is evaluated 5 environmental factors (environment, energy, environment, social, cultural, recreational and employment) in the form 30 Index. Rate the importance of each of the variables were determined using the Shannon entropy. Models used to analyze the data is Visual PROMETHEE PROMETHEE and GAIA software. The results show that urban settlements Kosar city with a score of 2,674 / 0 has favorable conditions, Bilesuar, Namin, Sareyn, as well as the privileges 1281/0, 1147/0, 0994/0, 0924/0 has favorable conditions, Meshkin with a score of 0369/0 in relatively good condition, Warmth, anklets and Ardebil with 0704 votes / 0-, 1359 / 0- and 2098 / 0- of adverse conditions And Pars Abad city with 3228 negative rating / -0 in last place and the situation is quite unsatisfactory. Based on the analysis of the 30 indicators used PARSABAD Gaia city status this research indicates that only in the ratio of active branches of sewage into the urban population in the state is ideal. Overall results show that environmental situation in cities far worse that the urban population is more urban counties that have less.
خلاصه ماشینی:
با توجه به نقشی که محیط زیست در زندگی شهروندان و اثرات آن در روستاهای اطراف دارد این پژوهش تلاش دارد وضعیت کیفیت محیط زیست را در سکونتگاه های شهری استان اردبیل با استفاده از ٣٠ شاخص محیط زیستی در قالب ٥ مؤلفه اصلی (محیط طبیعی، انرژی، محیط اجتماعی، فرهنگی، تفریحی و اشتغال )، مورد ارزیابی قرار دهد.
جدول ١- اطلاعات شهری و جمعیتی استان اردبیل در سال (١٣٩٢) {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل ١: موقعیت محدوده مورد مطالعه / سنجش و ارزیابی کیفیت محیط زیست شهری مطالعه مبانی نظری و استخراج مؤلفه های زیست محیطی / محیط طبیعی انرژی محیط اجتماعی فرهنگی -تفریحی اشتغال نحوه دفن زباله -مساحت اختصاصی به مصرف بنزین روستانشینی پارک عمومی نرخ مشارکت اقتصادی واحدهای صنعتی- فاصله محل دفن زباله از گاز مایع شهرنشینی سرانه فضای سبز بار تکفل شهر- انشعاب فاضلاب شهری- مساحت نفت سفید بعد خانوار کتابخانه عمومی محل دفن -تصفیه خانه آب - حصار کشی - گاز طبیعی تراکم جمعیت زمین ورزشی پسماند تر- کارگاه های صنعتی عمومی - - نفت گاز پسماند خشک - کارگاه های صنعتی خصوص - سرانه زباله محاسبه وزن شاخص ها با مدل محاسبه تفاوت گزینه ها آنتروپی شانون تابع برتری ٠= آنتروپی شانون PROMETHEE GAIA تجزیه وتحلیل نمایش خروجی تحلیل به صورت نقشه شکل ٢: مدل مفهومی تحقیق مواد و روش ها روش تحقیق پژوهش حاضر، ازلحاظ هدف کاربردی و رویکرد حاکم بر آن روش توصیفی-تحلیلی میباشد.
(شکل ٤) نقشه وضعیت کیفیت محیط زیست شهری در شهرستان های استان اردبیل با استفاده از نتایج حاصل از مدل پرومته را نشان میدهد.
نتایج این پژوهش نشان میدهد که بین میزان شهرنشینی و کیفیت محیط زیست شهری در شهرستان های استان رابطه معنی داری وجود دارد.