چکیده:
مطالعه فرمها و چشم اندازهای قابل اندازهگیری بهوجود آمده بهوسیله فعالیتهای تکتونیکی موضوع علم تکتونیک ژئومورفولوژی است. مخروطافکنهها از جملهی این اشکال ژئومورفولوژیکی هستند که فعالیتهای تکتونیکی در کنار تغییرات آب و هوایی مهم ترین عامل کنترل کنندهی آن ها میباشد.به دلیل فعال بودن تکتونیک البرز، لندفرمهای کواترنری در این محدوده تا اندازه زیادی تحت تأثیر گسلهای اصلی و فعال منطقه قرار دارند. هدف از این پژوهش بررسی نقش عوامل تکتونیکی در شکلگیری و تحول مورفولوژی مخروطافکنههای جاجرود، حبله رود و ایوانکی میباشد. در این پژوهش نقشههای توپوگرافی، زمینشناسی، تصاویر ماهوارهای و مدل رقومی ارتفاعی (DEM) به عنوان دادههای اصلی تحقیق مورد استفاده قرار گرفتند. سپس با استفاده از شاخصهای ژئومورفیک که شامل؛ شاخص سینوسی جبهه کوهستان (Smf)، شاخص نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن (Vf)، عامل عدم تقارن حوضه (Af)، گرادیان طولی رودخانه (SL)، عامل تقارن توپوگرافی (T) و شاخص ضریب مخروطگرایی (FCI) وضعیت منطقه از نظر میزان فعالیتهای تکتونیکی مورد ارزیابی قرار گرفت. از ترکیب این شاخصها با یکدیگر رابطه شاخص فعالیتهای تکتونیکی (Iat) بهدست آمد. نتایج بررسی نشان داد که طبق مقادیر شاخص فعالیتهای تکتونیکی (Iat) منطقه از لحاظ فعالیتهای تکتونیکی فعال میباشد. بهطوریکه مخروطافکنه حبلهرود در کلاس فعالیتهای تکتونیکی زیاد و مخروطافکنههای جاجرود و ایوانکی در کلاس فعالیتهای تکتونیکی متوسط قرار دارند. دادههای ثبت شده زلزله طی سالهای 1973 تا 2012 میلادی در منطقه نیز نشان از فعالیت بالای تکتونیک در محدودهی مورد مطالعه دارد. دادههای موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران بیشترین زمینلرزه را در حوالی گسل گرمسار، بهویژه قسمتهای غربی آن ثبت کرده است و این گونه بهنظر میرسد که نسبت به بخش شرقی خود فعالیت بیش تری دارد.
The study measured the forms and landscapes caused by tectonic activity is the subject of tectonic geomorphology. Fans of such forms of tectonic activity along the tectonic that climate change is the most important factor controlling them. The purpose of this study is to investigate the role of tectonic factors in the development and morphology changes of the alluvial fans of Jajroud, Heble Roud and Eyvankei. In this study, the topographic maps, geology, satellite photos and the digital elevation model (DEM) were used as the main data. In addition, the morphology of the alluvial fans of the region was studied closely and through a field study. Then, using the geomorphic indexes which includes the sinuosity of the 28 English Abstracts mountain in-front (SMF) Ratio of valley floor width to valley height (VF), Drainage Asymmetry factor (AF), Stream Length-Gradient Index (SL), Transverse Topographic Symmetry Factor (T), Fan Comicality Index (FCI), the region in terms of tectonic activities were assessed. Through combination of these indexes the index of active tectonic (Iat) were obtained. The results show that according to the Iat amounts, the region is active in terms of neotectonic activities. So that Heble Roud alluvial fans are ranked as the geologic activities are high and for Eyvankei and Jajroud alluvial fans are placed at the medium level of geologic activities. The database of Institute of Geophysics, University of Tehran (1937-2012) has recorded the most earthquakes near the fault of Garmsar, especially in the western parts of it and it seems that it has more activity than its eastern part.
خلاصه ماشینی:
3- Burbank and Anderson 4- Keller and Pinter 5- Stanley 6- Ioannis در محدوده ی مورد مطالعه گسل های متعددی وجود دارد که نقش اساسی در فعالیت های تکتونیکی منطقه دارنـد کـه از جمله آن میتوان به گسل ایوانکی با ساز و کار فشاری و روند شـمال غرب -جنوب شـرق در بـالای مخروط افکنـه ایوانکی، گسل پارچین با روند شمال غربی-جنوب شرقی در محل خروجی رودخانه جاجرود به دشت ورامین ، گسـل کهریزک با سازوکار راندگی در شمال غرب دشت ورامین و گسل گرمسار با راستای شمال شـرقی-جنـوب غربی و در ازای بیش از ١٠٠ کیلومتر در بخش شمال شرقی گرمسار اشاره کرد.
جدول ١- شاخص های ارزیابی شده در منطقه مورد مطالعه شاخص ها فرمول تعریف اجزای معادله روش اندازهگیری منبع Lmf: طــول جبهــه کوهســتان در سینوزیته محــــل تلاقــــی پـــــایکوه و Bull and McFadden, 1977 جبهه کوهستان Smf=Lmf/Ls کوهستان Ls: طــول خــط مســتقیم جبهــه کوهستان Vfw: عرض کف دره نسبت پهنای Eld: ارتفــاع کــف دره از ســمت Bull, دره به ارتفاع +( E-E )vfw/٢=Vf چپ 1984 ld sc (E -E ) آن sc rd Erd: ارتفــاع کــف دره از ســمت راست Esc: ارتفاع کف دره Da: فاصــله خــط میــانی حوضــه زهکشـــی تـــا کمربنـــد فعـــال تقارن Cox, توپوگرافی مئاندری 1994 عرضی T=Da/Dd Dd: فاصــله خــط میــانی حوضــه و خط تقسیم آب H: اخـــتلاف ارتفـــاع قطعـــه گرادیان طولی موردنظر رودخانه L Sl)H/L(L: طول شاخه مورد نظر Hack, L:مجموع طـول آبراهـه از مرکـز 1973 نقطــه ای کــه شــاخص محاســبه میشــود تــا مرتفــع ترین نقطــه ی آبراهه در بالادست Af:شاخص عدم تقارن Ar:مســاحت حوضــه آبریــز در عدم تقارن Af=100(Ar/At) Kellerand آبراهه ها سمت راست آبراهه اصلی Pinter, 1996 At:مساحت کل حوضه ATF:مســاحت مخــروط ایــده آل ضریب کـــه از فرمـــول ٣٦٠/dfA×r٢ FCI=AIF/ATF مخروط گرایی محاســبه میشــود، dfA زاویــه Mukerji, 1976 رأس مخــــروط و r٢ شــــعاع مخروط افکنه ATF: مســــاحت واقعــــی مخروط افکنه ارزیابی S:مجمـــــــوع کلاس هـــــــای Hamdouninetal.