چکیده:
چکیده
اهمیت هیدروپلیتیک درعلوم سیاسی در سده اخیر به دلیل بحران کم آبی هر روز بیشتر مشخص میگردد. آب به تدریج در حال تبدیل شدن به کالایی استراتژیک است. این روند در مناطق کم آب، از شدت و حدّت فراوانتری برخوردار میباشد. اختلاف بر سر کمیت منابع آب و مساله کاهش منابع آب، برخلاف مشکلات مربوط به کیفیت آب به دشواری قابل حل است و در بسیاری از موارد، عاملی برای درگیری ومنازعه میان کشورها میباشد. همچنین عدم وجود قوانین و مقرارت بینالمللی و سازمانی برای تقسیم منابع آب رودهای بینالمللی نیز احتمال درگیری و منازعه میان کشورها را بیشتر افزایش داده است. اهمیت آبهای منطقه شرق کشور خاصه رودخانه هیرمند از نظر هیدروپلیتیک از جایگاه بسیار حساسی برخوردار بوده است. در واقع، ادامه حیات این قسمت از منطقه مرزی و شرق کشور با این رود ارتباط مستقیم دارد که بخش مهمیاز اختلافات، منازعات، معاهدات، حکمیتها، مذاکرات و جریانات مربوط به مرزهای خاوری ایران و افغانستان را به خود اختصاص داده است. هر چند مرزهای بینالمللی میان ایران و افغانستان در میانه شاخه اصلی هیرمند در شرایط کنونی مورد پذیرش دو کشور است، ولی نحوه تقسیم آب هیرمند، بهره برداری از آن در منطقه دلتا و سایر حقوق مربوط به این رودخانه همچنان لاینحل باقی مانده است. این پژوهش به بررسی نقش و جایگاه هیدروپلیتیکی رودخانه هیرمند بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران میپردازد.
خلاصه ماشینی:
هر چند مرزهاي بين المللي ميان ايران و افغانستان در ميانه شاخه اصلي هيرمند در شرايط کنوني مورد پذيرش دو کشور است ، ولي نحوه تقسيم آب هيرمند، بهره برداري از آن در منطقه دلتا و ساير حقوق مربوط به اين رودخانه همچنان لاينحل باقي مانده است .
مرزهاي بين المللي ايران و افغانستان در ميان شاخۀ اصلي هيرمند، در سيستان سالهاي زيادي است ، که مورد پذيرش دو همسايه قرار گرفته است ؛ اما بررسي اثرات امنيتي کاهش جريان آب رود هيرمند بر امنيت ملي در مناطقي از شرق کشور، بررسي وضعيت منابع آبي و تأثير سدهاي احداثي افغانستان بر وضعيت منابع آب سيستان و بهره برداري از آن در منطقه دلتاي رود هيرمند، علل کاهش جريان آب هيرمند به سمت سيستان و ديگر حقوق مربوط به اين رودخانه ، در صد سال گذشته همواره روابط سياسي ايران و افغانستان را تحت تأثير قرار داده است (همان منبع ، صص ١٥-١).
و نتيجه گيري کرده که قراردادهاي منعقده بين دو کشور بر سر تقسيم آب هيرمند همواره تحت تأثير روابط منطقه اي ، نفوذ و رقابت بين شرق و غرب بوده است هيبت اله عبدلي (١٣٨٦، صص ١٥٢-١٣٩) در پايان نامه خودش تحت عنوان «دولت سازي در افغانستان پس از ١١ سپتامبر ٢٠٠١ و تأثير آن بر امنيت ملي ايران (١٣٨٥-١٣٨٠)» تأثير تحولات افغانستان پس از ١١ سپتامبر ٢٠٠١، بر امنيت ملي ايران را مورد مطالعه قرار داده است .