چکیده:
یکی از مهمترین استراتژیهای ارائه شده در چارچوب توسعه پایدار روستایی، رعایت اصل تنوع در منابع درآمدی خانوارهای روستایی است. بر این اساس هر خانوار مجموعهای متنوع از منابع درآمدی در بخش کشاورزی و غیرکشاورزی را برای بقا و بهبود استانداردهای زندگی خود تعریف مینماید. از این رو تحقیق حاضر به تبیین رابطه تنوع منابع درآمدی و کیفیت زندگی خانوارهای روستایی میپردازد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و واحد تحلیل خانوارهای روستایی است. حجم نمونه 258 خانوار در 15 روستا در دهستان گلمکان شهرستان چناران بوده است. متغیر مستقل «تنوع منابع درآمدی» است که به تفکیک بخشهای کشاورزی و غیرکشاورزی به کمک 14 شاخص و متغیر وابسته «کیفیت زندگی خانوارهای روستایی» است که در سه بعد اجتماعی، اقتصادی، محیطی-کالبدی به کمک 48 شاخص کمی گردید. روایی پرسشنامه با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی 65.72% و پایایی آن با 83/0 مورد تایید قرار گرفت. نتایج حاصل از تحلیل واریانس یک طرفه نشان میدهد تنوع منابع درآمدی موجب بهبود کیفیت زندگی خانوارهای روستایی گردیده است. به طوری که میانگین کیفیت زندگی در خانوارهای دارای منابع درآمدی غیرمتنوع با 2.94، در خانوارهای دارای منابع درآمدی نیمه متنوع با 3.18 و در خانوارهای دارای منابع درآمدی متنوع با 3.45 بوده است (sig. همچنین بررسیها نشان میدهد تنوع فعالیتهای کشاورزی به طور معناداری در بهبود کیفیت زندگی خانوارها موثر بوده است اما از آنجا که تنوع منابع درآمدی غیرکشاورزی با توجه به اینکه عمدتا مربوط به کارگری با سطح دستمزد پائین بوده است، نتوانسته بر بهبود کیفیت زندگی خانوارهای روستایی موثر واقع گردد.
خلاصه ماشینی:
امروزه اقتصاد روستایی، از مجموعه ای متنوع از فعالیت های اقتصادی کشاورزی و غیرکشاورزی ترکیب یافته است ، "بررسی ساختار اقتصادی نواحی روستایی کشور، نشان میدهد، همچنان بخش کشاورزی محور اساسی تأمین معیشت به شمار آمده و در اغلب برنامه های توسعه نیز مهمترین و تنها رکن اقتصادی روستا محسوب میشود، هر چند چنین ساختاری در گذشته با توجه به اقتصاد بسته روستا قابلیت دوام داشت ولی با گسترش بازار و تأثیر انکارناپذیر آن بر فضاهای روستایی و ناپایداریهای موجود در ابعاد مختلف ؛ طبیعی، اقتصادی و اجتماعی"(قاسمی ، ١٣٨٩: ٧)، نخواهد توانست بهبود کیفیت زندگی را در نواحی روستایی تضمین نماید.
) سؤال تحقیق بدین صورت مطرح می گردد: آیا با افزایش تنوع در منابع درآمدی، کیفیت زندگی خانوارهای روستایی بهبود مییابد؟ ٢) مبانی نظری در حالیکه در گذشته تمرکز اصلی جهت توسعه روستایی و تامین معیشت روستاییان افزایش بهره وری فعالیت های کشاورزی بود، در حال حاضر بسیاری از سیاست گذاران حرکت اقتصاد روستایی به سمت فعالیتهای متنوع خارج از مزرعه را موتور محرکه رشد روستایی میدانند (٢٠١١:٤ ,Asian Development Bank به نقل از محمدی و رستمی ، ١٣٩٨: ٢٠٢)، بدین سان ، طی دهه های اخیر توجه به تنوع بخشی اقتصاد روستایی بیشتر گردیده است به طوری که مطالعات متعددی در زمینه تنوع بخشی منابع درآمدی در نواحی روستایی در سطح بین المللی عمدتا از ١٩٩٠به بعد، و در ایران از ١٣٨٠به بعد صورت گرفته است .
Himanshu, Lanjouw, Mukhopadhyay & Murgai 2.