چکیده:
رشد معنوی- اخلاقی از اساسیترین مفاهیم در مطالعات روانشناسی دین است. روانشناسان از زمان جی. استنلی هال همواره بر اهمیت دوران کودکی دررشد معنوی و اخلاقی آدمی تأکید کردهاند. آنها بر این باورند که اگرمعنویت و اخلاقیزیستن بهمعنی اشتیاق به تعالی و معنا تلقی شود، بیتردید کودکان طبیعت اخلاقی و معنوی نیرومندی دارند؛ چرا که کودکان در جستجوی معنا و تعالیاند و بهنوعی این تجربه بر دورۀ بزرگسالی آنها نیز تأثیرگذار خواهد بود. با این حال، این پرسش مطرح میشود که طبق پژوهشهایی که دراینباره انجام شده است، چه عواملی بر ارتقاء چنین رشدی در کودکان تأثیرگذار بوده است؟ این پژوهش با روش مطالعۀ مروری به دنبال کشف چگونگی رشد معنوی و اخلاقی در کودکان براساس پژوهشهای تجربی است که عمدتاً در کشورهای غربی انجام شده است. برای انجام این پژوهش، کلیدواژههای معنویت کودک، اخلاق کودک، رشد معنوی و اخلاقی کودک در مطالعاتی که در سالهای 1990 تا 2003 انجام و در پایگاههای اطلاعاتی چون Science Direct، Wiley Online Library، google scholar، libgen ثبت شده است، جستجو شد. تحلیلها نشان داد جامعهپذیری دینی، دلبستگیهای کودک به والدینِ معنوی- اخلاقی و کمک به اصلاح تصویری که کودک از خدا دارد، مهمترین عواملی هستند که در این پژوهشها برای ارتقاء و افزایش رشد معنوی- اخلاقی کودکان و تأثیر آن در دوران بزرگسالی برجسته شدهاند.
Spiritual-moral development is one of the most fundamental concepts in the field of study of the psychologists of religion. Psychologists since G. Stanley Hall has emphasized that childhood is an important period for one's spiritual and moral development. They believe that if spirituality and morality are defined as a desire for excellence and meaning, children will undoubtedly have a strong moral and spiritual nature, as children will seek for meaning and excellence, and this experience will in turn influence their adulthood. However, the question may be raised as to what research has influenced the development of such growth in children from the perspective of research. Therefore, this review study seeks to discover how spiritual and moral development in children is based on empirical research conducted mainly in the West and in English. For this study, the keywords of child spirituality, child ethics, spiritual development and child morality were searched in research conducted between 1990 and 2003 and recorded in databases such as Science Direct, Wiley Online Library, google scholar, libgen. Analyzes showed that religious socialization, children's attachment to spiritual-moral parenting, and helping to refine the child's image of God are the most important factors highlighted in these studies for promoting and enhancing children's spiritual-moral development and its impact on adulthood
خلاصه ماشینی:
تحلیلها نشان داد جامعهپذیری دینی، دلبستگیهای کودک به والدینِ معنوی- اخلاقی و کمک به اصلاح تصویری که کودک از خدا دارد، مهمترین عواملی هستند که در این پژوهشها برای ارتقاء و افزایش رشد معنوی- اخلاقی کودکان و تأثیر آن در دوران بزرگسالی برجسته شدهاند.
در واقع، این خودآگاهی رابطه در هر دو جنبۀ معنوی و اخلاقی میتواند خودش را به شیوههای مختلفی نشان دهد؛ برای مثال، کودک در جنبۀ معنوی احساس حضور و در بعضی موارد احساس وابستگی، واکنش حیرتانگیزی به جهان اطراف دارد و از نظر ادراک خوشبختی و معنای غایی در وضعیت مطلوبی است.
این منابع با توجه به سه ویژگی انتخاب و مطالب آنها برای تحقق هدف این نوشتار بررسی و جمعبندی شد: نخست، این منابع بهطور مستقیم به مسئله رشد معنوی و اخلاقی کودک پرداختهاند؛ دوم، رویکرد بیشتر آنها روانشناسی است (اگرچه از پژوهشهای جامعهشناختی نیز استفاده شده است)؛ سوم، این پژوهشها با رویکرد تجربی و براساس دادههای میدانی انجام یافتهاند.
3. همچنین، به نظر میرسد «ویژگیهای دیگر والدین چون هماهنگی و توافقی که بین باورهای اعتقادی پدر و مادر وجود دارد، انتقال مذهبی را تقویت میکند، درحالیکه ممکن است تفاوتهای اعتقادی یا مذهبی تأثیرات منفی بر سعادت کودکان داشته باشند.
در این وضعیت، به نظر میرسد خدا بهعنوان شخصیت دلبستگی جایگزین عمل میکند، درحالیکه تغییر مذهبی تدریجی بیشتر با عوامل جامعهپذیری مرتبط است.
این پژوهشها نشان داد دلبستگی کودکان به معنویت و رفتارهای اخلاقی، بهویژه تصوری که از مفهوم خدا دارند، به میزان زیادی از نوع دلبستگی ایمن است.
(1988), A secure base: Parent-child attachment and health human development, New York: Basic.
(1994), Human relationships and the experience of God: Object relations and religion, New York: Paulist Press.