چکیده:
در این مقاله مجموعه شعر هزاره ی دوم آهوی کوهی، اثر شفیعی کدکنی، با رویکرد اسطوره شناختی تحلیل و بررسی می شود. مساله این است که عناصر و پدیدارهای اسطوره ای می توانند کارکردهای مختلفی در شعر داشته باشند و زمینه ساز تکوین جنبه های گوناگون فکری در آثار ادبی شوند. در این دفتر شعر، با استفاده از اساطیر، زمینه های گوناگون اجتماعی، تاریخی و عرفانی در بدنه ی اشعار پرورانده شده است؛ به نحوی که، در کنار گرایش فرمالیستی و باستان گرایی، ظرفیتی ایجاد شده که اسطوره ها و مضامین، به تناسب موضوع، سیما و کارکردهایی چندگانه پیدا کرده اند. این ویژگی را می توان در برخی اشعار این دفتر، به صورت منفرد، مشاهده کرد. به عنوان مثال، نخستین شعر این مجموعه که در قالب قصیده سروده شده است، با همین رویکرد در این مقاله تحلیل شده است. در نهایت، در کنار ویژگی خردمحوری این شعر، برخی از این کارکردها که بر سراسر این مجموعه سایه افکنده است، در این شعر نیز مشاهده می شود. بنابراین، بیش و کم همه ی بخش های این دفتر شعر تحت تاثیر رابطه ی دوسویه ی اسطوره گرایی و گرایش فرمالیستی شاعر قرار دارند. این اسطوره گرایی به نحوی هویت فردی و ملی فرهنگ ایران زمین را به نمایش گذاشته است؛ از این رو این گفتار می کوشد نسبت میان اسطوره و هویت را نیز در مجموعه ی هزاره ی دوم بررسی کند.
In this essay, Hezare- ye - Dovvom - e - Ahoo - ye - Koohi, Shafie Kadkani, is analyzed with a mythological approach. The problem is that mythical elements and phenomena can have different functions in poetry and underpin the development of various aspects of thought in literary works. In this poetry notobook, using various mythologies, social, historical and mystical backgrounds have been developed in the body of poems; in addition to formalistic and anti-partisan tendencies, a capacity has been created that incorporates myths and themes consistent with the subject matter and multiple functions. This feature can be seen in some of the poems of this notobook individually. For example, the first poem written in the form of a verse is analyzed with the same approach in this article. Finally, in addition to the peculiarity of the wisdom of this poem, some of these functions that have shadowed throughout this collection are also featured in this poem. Therefore, more and less all sections of this poetry notobook are influenced by the two-fold relationship between the mythology and the formalist poetry. This mythology has represented the individual and national identity of Iranian culture, so the discourse seeks to examine the relation between myth and identity in the " Hezare- ye- Dovvom " as well.
خلاصه ماشینی:
در مجموعه ي هزاره ي دوم ، بيشترين اشعار يا نزديک به تمام آنها، خواه اشعار نو يا شعرهايي که در قالب هاي سنتي سروده شـده انـد، بـه طـرز شگفت انگيز و منحصر به فردي با اساطير ايراني و غيرايراني ممزوج شده اند؛ از ايـن رو، مسأله اين است که ظرفيت هاي اسطوره شناختي وسيع و عميقي که ايـن مجموعـه دارد، ميتواند مبناي طرح ابعاد گوناگون اجتماعي، حکمي و تاريخي قـرار گيـرد.
بـه همـين دليـل ، نمونه هايي از دهه هاي ديگر نيز در اين مجموعه ديده ميشود و همان گونه کـه در ايـن کتاب تدوين تاريخي رعايت نشده ، تدوين موضوعي نيز چندان رعايت نشـده اسـت و همه نوع حرف در ميان دفترهاي شعر به چشم ميخورد.
» (ياحقي، ١٣٦٩: ٣٩) آب و باد و آتش و خاک: (٤-٤٩٣) در آخرين شعر اين مجموعـه کـه در قالـب غـزل سروده شده و يک غزل تمام عيار هفت بيتي است ، چهار عنصـر «آب و بـاد و آتـش و خاک» به گونه اي آورده شده است و هريک جايگاه و کاربردي در حيات شاعر دارد که جنبه اسطوره اي يافته است : خاک و باد و آتش و آبي کزان بسرشتيام وامگيـر از مـن روان در روزگاران کن مرا (شفيعي، ١٣٧٦: ٤٩٣) در تاريخ فرهنگ و ادب فارسي نيز اين چهار عنصـر بـا بسـامد بـالايي بـه صـورت نمادين ، به نوعي به کار رفته اند که آنهـا را در کنـار هـم مـيتـوان «اسـطوره ي حيـات » دانست .