چکیده:
با تاسیس شورای حقوق بشر، مکانیسمهای جدیدی بهمنظور افزایش احترام به حقوق بشر در درون شورا شکل گرفت. یکی از این مکانیسمها، آیین «ارزیابی ادواری جهانی» موسوم به یو. پی. آر است که وضعیت حقوق بشر همه کشورها را در یک بازه زمانی 4 تا 4.5 ساله بررسی میکند. سازوکار مزبور، یک چارچوب نظارتی و ارتقایی مبتنی بر تعامل، گفتگو و همکاری کشورها بوده که هدف از آن، تقویت احترام به حقوق بشر در سراسر دنیاست. مقاله حاضر با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی، به بررسی تاثیر سازوکار ارزیابی ادواری جهانی شورای حقوق بشر سازمان ملل بر تقویت مساله حقوق بشر در بین دولتها میپردازد و بهدنبال پاسخگویی به این سوال است که آیین ارزیابی ادواری جهانی شورای حقوق بشر، چه تاثیری بر مسائل حقوق بشری دولتها داشته است و این فرضیه را مطرح میکند که مکانیسم ارزیابی ادواری جهانی شورای حقوق بشر، افزایش احترام به حقوق بشر توسط دولتها را بهدنبال داشته است. نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد که ویژگیهای منحصربهفرد سازوکار ارزیابی ادواری جهانی که در سایر سازوکارهای حقوق بشری سازمان ملل وجود ندارد؛ از جمله افزایش همکاری دولتها و مشارکت سازمانهای مردم نهاد، ارزیابی ابعاد مختلف حقوق بشری، افزایش تعاملات بینالمللی، برابری کشورها در بررسیهای حقوق بشری و ارزیابی حقوق بشری مبتنی بر همکاری و تعامل، توانسته است پاسخگویی دولتها در قبال مسائل حقوق بشری را به همراه داشته باشد.
<strong>Abstract</strong>: With the establishment of Human Rights Council of the United Nations new mechanism took shape within the council to enhance the respect for human rights. One of these mechanisms is Universal Periodic Review (UPR) which evaluates the condition of human rights of all the countries in period of time of four to four and half years. The aforementioned mechanism is a promotional and supervisory framework based on interaction, dialogue and cooperation by countries which its objective is to strengthen respect for human rights throughout the world. The present article by a descriptive analytical method wants to examine the impact of the mechanism of universal periodic review of the Council of Human Rights of the United Nations on strengthening the human rights among the governments. The hypothesis is that universal periodic review mechanism has led to enhancement of the respect of human rights by the governments. The finding of the study shows that the unique characteristics of the Universal Periodic Review (which cannot be found in other mechanism of the United Nations) such as increasing cooperation among governments, NGOs and international interactions, evaluation of different aspects of human rights issues, the equality of states in investigating human rights and assessment of human rights based on collaboration and interaction, have brought accountability by the governments about human rights issues.
خلاصه ماشینی:
نتايج پژوهش حاضر نشان ميدهد که ويژگيهاي منحصربه فرد سازوکار ارزيابي ادواري جهاني که در ساير سازوکارهاي حقوق بشري سازمان ملل وجود ندارد؛ از جمله افزايش همکاري دولت ها و مشارکت سازمان هاي مردم نهاد، ارزيابي ابعاد مختلف حقوق بشري، افزايش تعاملات بين المللي، برابري کشورها در بررسيهاي حقوق بشري و ارزيابي حقوق بشري مبتني بر همکاري و تعامل ، توانسته است پاسخگويي دولت ها در قبال مسائل حقوق بشري را به همراه داشته باشد.
يکي از اين مکانيزم ها، آيين ارزيابي ادواري جهاني است که مبتني بر تعامل ، گفتگو، مشارکت و همکاري بين کشورها بوده و وضعيت حقوق بشر کليه کشورها را به صورت دوره اي و فراگير بررسي ميکند.
در ادامه ، به بررسي مهم ترين ويژگيهاي آيين ارزيابي ادواري جهاني شوراي حقوق بشر که موجب افزايش احترام به مسائل حقوق بشري توسط کشورها شده است ، پرداخته ميشود.
تفاوت اين ارزيابي با ساير ارزيابيها، از سوي سازوکارهاي نظارتي سازمان ملل ، از جمله رويه هاي ويژه ، در اين است که بررسي مبتني بر سازوکار ارزيابي ادواري جهاني توسط کشورهاي عضو سازمان ملل در قالب گروه کاري شوراي حقوق بشر و براساس گزارش هاي مختلف ؛ از جمله اظهارات و گزارش هاي کارشناسان حقوق بشر، گزارش رويه هاي ويژه و اطلاعات سازمان هاي غيردولتي انجام ميشود(گلشن پژوه ، ٧٥:١٣٨٨).