چکیده:
بیان مساله: این مقاله فرهنگ راهبردی ایران را در یکی از مهمترین نقاط عطف خود؛ یعنی دهه نخست پس از انقلاب اسلامی به کاوش گذاشته است. نویسندگان، با مبنا قرار دادن نقشه ادراکی امام خمینی (ره) بهعنوان مهمترین تصمیمگیرنده امنیتی و راهبردی کشور در این مقطع، تصویری فراگیر و مبتنی بر روششناسی علمی از فرهنگ راهبردی کشور طی دوران مذکور ارائه کردهاند.
طرح سوال: این مقاله درپی پاسخ دادن به این سوال است که مولفهها و ویژگیهای فرهنگ راهبردی ایران پس از انقلاب چه بوده است؟
یافتههای تحقیق: این مقاله نشان میدهد که بهرغم وجود عناصری چون: قدرت ملی، توان نظامی، روحیه ملی و حمایت مردمی، مولفههایی چون: عاملیت الهی، شهادتطلبی، عدالت و... ویژگیهای خاصی به فرهنگ راهبردی این دوره میبخشند. در نتیجه، مولفهها و ویژگیهای فرهنگ راهبردی ایران در این دوران، نشاندهنده وجود یک شیوه متفاوت با روشهای مالوف برای پاسخ دادن به تهدید و دفاع از کشور است و تفاوت این شیوه ملی با سبکها و فرهنگهای راهبردی موجود، میتواند زمینه شکلگرفتن یک «نظریه امنیتی ایرانی» در حوزه روابط بینالملل و مطالعات امنیتی باشد.
روش و ابزار تحقیق: نویسندگان مقاله با استفاده از روش نقشهبرداری ادراکی و تحلیل محتوای ۳۲ سخنرانی امام خمینی(ره)، نقشه ادراکی نگرش راهبردی امام خمینی را به عنوان مبنای تحلیل فرهنگ راهبردی ایران پس از انقلاب ترسیم کردهاند.
<strong>Abstract</strong>: The present article tries to analyze Iran's strategic culture in the immediate post revolution era i.e. the first decade after the formation of Islamic Republic of Iran, a period which is highly influenced by the late leader of the revolution, Imam Khomeini, as the major decision maker in the country. The authors by a scientific method have drawn a comprehensive picture of the strategic culture of Iran on the basis of Imam Khomeini's perception. The article seeks to discover the main components and features of strategic culture in this period through a study of thirty three speeches of Imam Khomeini. These speeches are analyzed in order to show the cognitive map of Imam Khomeini about important issues. It is assumed that this cognitive map can reveal the connection among various factors that would lead to peace and security. The above cognitive map shows a distinctive approach to the issues of threat and defense. Although components such as emphasis on national power, military strength, national spirit and popular support are more conventional, elements such as the will of God, martyrdom seeking, justice seeking and other related values give this culture a particular distinctiveness. It is argued that distinctiveness can be seen as a model for an Iranian theory of security.
خلاصه ماشینی:
در نتيجه ، مؤلفه ها و ويژگيهاي فرهنگ راهبردي ايران در اين دوران ، نشان دهنده وجود يـک شـيوه متفـاوت بـا روش هاي مألوف براي پاسخ دادن به تهديد و دفاع از کشـور اسـت و تفـاوت ايـن شـيوه ملـي بـا سـبک هـا و فرهنـگ هـاي راهبردي موجود، ميتواند زمينه شکل گرفتن يک «نظريه امنيتي ايراني» در حوزه روابط بين الملل و مطالعات امنيتي باشد.
Strategic Culture ايراني: تحليلي بر فرهنگ راهبردي ١» که در سال ٢٠٠٨ توسط گروهي از پژوهشگران در دانشگاه مديسن ٢ آمريکا انجام شده است نيز ميکائلا ديگروت ٣ و همکارانش از روش تحليل محتوا استفاده ميکنند و با بررسي٥٠٠ نقل قول از مقامات درجه اول ايراني طي سال هاي ١٣٨٢ تا ١٣٨٧ کوشش ميکنند به تفسيري از ايستارهاي ذهني تصميم سازان در ايران دست پيدا کنند.
اين مقاله ميکوشد براي نخستين بار با استفاده از روش نقشه برداري ادراکي يا شناختي ١ به اين سؤال پاسخ دهد که مؤلفه ها و ويژگيهاي فرهنگ راهبردي ايران پس از انقلاب چه بوده است ؟ به اين ترتيب ، اين مقاله از طريق ترسيم و تحليل نگرش و ادراک راهبردي امام خميني به عنوان مهم ترين تصميم گيرنده کشور، تصويري از فرهنگ راهبردي کشور طي دوران مذکور ارائه ميکند.
با توجه به اينکه امام خميني طي سال هاي ١٣٥٨ تا ١٣٦٨ مهم ترين تصميم گيرنده کشور محسوب شده و انديشه هاي ايشان تأثير قاطعي بر شکل گيري نظام حکومتي جديد کشور، تعيين ساختار نهادهاي مرتبط با دفاع و امنيت و نهادهاي مرتبط با طراحي راهبردي داشته است ، نقشه ادراکي نگرش راهبردي امام را ميتوان به عنوان مرجع بسيار مناسبي براي فرهنگ راهبردي ايران پس از انقلاب دانست .