چکیده:
موضوع اصلی این پژوهش مقایسه تطبیقی دو جریان اجتهادی اصولی ایران و جریان اخوان المسلمین مصر در نگرش سیاسی به قرآن است. هدف پژوهش، گردآوری نقاط اشتراک ویژگیها و نگرشهای اسلامی در راتباط با موضوعات اساسی جهان اسلام و کمک به همگرایی بیشتر است. روش پژوهش با توجه به شیوه قرائت متن و زمینه، گفتمان زمانه (ویژگیهای سیاسی اجتماعی) و نوع ویژگیهای فکری هر دو جریان را در نگرش سیاسی موثر میداند. نقاط مشترک زیادی در ویژگیهای فکری هر دو جریان در زمینه نگاه به قرآن، حجیت، زبان داری آن و نگرش حداکثری به قرآن دیده میشود. بیشترین نقاط افتراق، در روشهای به کار برده شده، نظیر تاکید بر بعد حکمی فلسفی در جریان اجتهادی و نفی آن در جریان اخوان، دیده میشود. از نظر هر دو جریان، «حکومت»، «دولت» و نظام سیاسی مبتنی بر قرآن است. «قرآن» ملاک عمل جامعه و حکومت اسلامی است. در یافته تحقیق، میتوان گفت که تلاش دو جریان برای ارائه تصویری خالص، اصیل، سازنده، حرکت آفرین و نظام ساز از قرآن است. مباحث مرتبط با نگرش سیاسی به قرآن، بدون توجه به وجوه تفرقه انگیز میان ملل مسلمان و با هدف بازگشت به حیات طیبه قرآنی، در جهان اسلام طرح شده است.
خلاصه ماشینی:
لذا سوال اصلی پژوهش بدین شکل مطرح میشود: مقایسه تطبیقی(وجوه اشتراک و افتراق ) نگرش سیاسـی بـه قـرآن از منظـر اندیشـمندان معاصر جریان اجتهادی -اصولی با جریان اخوان المسلمین چیست ؟ در پاسخ به سوال پیشگفته فرضیه عبارتست از : اندیشمندان دو جریان ، به قرآن بـه عنوان سند قطعی که حیات و زندگی سیاسی اجتماعی از آن قابل کشف و اسـتخراج اسـت ، نگـاه کرده اند.
(وجوه افتراق ) قلمرو پژوهش ، در محدوده بررسی تطبیقی نگرش سیاسی بـه قـرآن بـا تأکیـد بـر آرای شخصیت های شاخص جریان اجتهادی -اصولی ، نظیر امام خمینی(ره )، علامه طباطبایی ، شهید مطهری با جریان اخوان المسلمین مصر، با تأکید برآرای شخصیت هایی نظیر حسـن البناء، سید قطب و یوسف قرضاوی ، می باشـد.
منظور از «نگرش سیاسی» به قرآن قبل از پرداختن به مفهوم نگرش سیاسی بایـد دانسـت کـه در مـورد سیاسـت ، تعـاریف مختلفی شده است که برخی از آنها عبارت انـد از: «شـکل ها، جهـت و چگـونگی اعمـال قدرت »(ابوالحمد، بی تا : ٢٩)، علـم دولـت و تئوری هـا، سـازمان ها، حکومـت و اعمـال دولت (همان ، ٢٣)، شکل گـرفتن قـدرت و سـهیم شـدن در آن (دال ، ١٣٦٤ :٧-٨) توزیـع آمرانه ارزش ها در جامعه (عالم ، ١٣٧٣: ٢٩) .
نگرش به قرآن در ارتباط با حکومت و نظام سیاسی در جریان اجتهادی اصولی بخش قابل ملاحظه ای از دیدگاه های اندیشمندان جریان اجتهـادی اصـولی و بـه ویـژه امام خمینی در زمینه مفاهیمی نظیـر سیاسـت ، حکومـت و نظـام سیاسـی بـه بیـان تفـاوت دیدگاه های اندیشه ای در زمینه سیاست اختصاص دارد که با صبغه ای قرآنی پشـتیبانی شـده است .