چکیده:
در فقه برخی احکام کلی وجود دارد که قواعد فقهی نامیده میشوند و از این لحاظ که کلیت دارند و در موارد بسیاری کاربرد دارند بررسی آنها اهمیت زیادی دارد. برخی از این قواعد فقهی ناظر به کلیت احکام شریعت مقدسه میباشند که این خود بر اهمیت آنها میافزاید. قاعده نفی سبیل یکی از این قواعد فقهی است که بر کلیت شریعت مقدسه ناظر میباشد. مفاد قاعده نفی سبیل، نفی هر گونه حکمی است که سبب تسلط کفار بر مسلمانان باشد. بر این قاعده ادلهای از کتاب، سنت، عقل و اجماع اورده شده است. میتوان آیه 141 سوره نساء«لن یجعل اللّه للکافرین علی المومنین سبیلا» و حدیث علو را از مهمترین دلایل دانست. این قاعده در ابواب مختلف فقهی از جمله بیع با کفار، ولایت کافر بر مسلمان و ... کاربرد دارد.
خلاصه ماشینی:
ادله فقهی قاعده نفی سبیل حمید برآبادی چکیده در فقه برخی احکام کلی وجود دارد که قواعد فقهی نامیده میشوند و از این لحاظ که کلیت دارند و در موارد بسیاری کاربرد دارند بررسی آنها اهمیت زیادی دارد.
سنت در شریعت مقدسه روایات زیادی در باب شرافت مسلمین بر کفار و برتری آنها وارد شده ولی روایتی که عمدتاً در اثبات این قاعده مستمسک فقها قرار گرفته، روایت مشهور نبوی است«الإسلام يعلو و لا يُعلى عليه، و الكفار بمنزلة الموتى لا يحجبون و لا يورثون» در دو بخش وثاقت سند و میزان دلالت این حدیث مورد بررسی قرار میگیرد.
بررسی دلالت حدیث علو برای بررسی دلالت باید تذکر داد که اگر جمله «و الكفار بمنزلة الموتى لا يحجبون و لا يورثون» در روایت در نظر گرفته شود کار دشواری در پیش نیست و روایت روشن است که در مقام انشاء است و مراد از کفر کفار میباشد و مراد از اسلام مسلمانان است و دلالت بر این دارد که احکامی که در شریعت اسلامی جعل میشوند نباید به شکلی باشند که سبب تسلط کفار بر مسلمین شوند ولی مشکل ما این است که مقداری از روایت که مشهور در بین اصحاب است تنها جمله «الاسلام یعلوا و لا یعلی علیه» است و قسمت پایانی ان مشهور نیست.
8. مصطفوى، سيد محمد كاظم، القواعد- مائة قاعدة فقهية، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، 1421ق.