چکیده:
حق دسترسی به اطلاعات نقش مهمی در افزایش میزان مشارکت شهروندان در جوامع مردمسالار دارد که میتواند فرد ذینفع را در جریان رسیدگیهای اداری یاری دهد و بدینترتیب نقش مهمی را در جهت حمایت از حقوق و منافع فرد در برابر تصمیمات نامطلوب مقامات اداری ایفا کند. در این پژوهش تلاش شده تا ضمن بررسی چگونگی اعمال این حق در حقوق اداری ایران و فرانسه، ارتباط این حق در حمایت از حقوق و منافع شهروندان نیز مطالعه شود. در راستای بررسی پیشینة شکلگیری حق دسترسی به اطلاعات در نظامهای حقوقی ایران و فرانسه و با مطالعة منابع و متون حقوقی موجود، این نکته مشخص میشود که امروزه حق مذکور با وجود تفاوتهایی، در این دو کشور مورد پذیرش واقع شده است. در هر حال نباید از این مسئله نیز غفلت کرد که اصل این حق با فاصلة زمانی زیادی در حقوق ایران به تصویب رسیده است.
The right of access to information is one of the most important principles that has been specially considered by most legal systems and plays the undeniable role regarding the participation of citizens in democratic societies. It should be noted that today, this issue has been accepted despite differences in Iranian and French legal systems. On the other hand, the right of access to administrative information and documents or access to administrative files during administrative proceedings is one of the main elements of defense rights which plays an important role in protecting the rights and interests of individuals against decisions of administrative authorities.
خلاصه ماشینی:
براي بررسي نقش حق دسترسي به اطلاعات در راستاي حمايت از حقوق دفاعي شهروندان ، بهتر آن است تا ابتدا به بررسي زمينه هاي شکل گيري حـق دسترسـي بـه اطلاعـات در حقـوق فرانسه و تحولات صورت گرفته بپردازيم و سپس به طور خاص ، نقش ايـن حـق را در دسترسـي شهروندان به پرونده ها و اسناد موردنظر خود مطالعه کنيم .
در هر حال نبايد از اين مسئله غفلت کـرد کـه نظـام حاکميتي فرانسه نيز به شکلي جدي بر نقش حق دسترسي بـه اطلاعـات در افـزايش کارامـدي ادارة کشور واقف بوده و تصويب اين قوانين را در بازة زماني کوتاهي در دسـتور کـار خـود قـرار داده است ؛ به نحوي که در طي يک سال و از ٦ ژانويۀ ١٩٧٨ تا ٣ ژانويۀ ١٩٧٩، سه قانون بسيار مهم در اين کشور به تصويب رسيده است ١ که به گفتۀ «بربان »، نظام سنتي موجود در فرانسـه را دچار تحول کرده اند (٤٩٩ :٢٠٠٥ ,Braibant et Stirn) .
براي اينکه صحبت از حق دسترسي به اطلاعات ممکن باشد، دولت بايد ملزم شود تا اطلاعـات خود را با رعايت برخي استثناها و استفاده از شيوه هاي مقتضي در انجـام ايـن وظيفـۀ اساسـي ، در اختيار افراد جامعه قرار دهد؛ چراکه حق دسترسي افراد به اطلاعاتي کـه در اختيـار ادارات دولتـي قرار دارند، از جملۀ مهم ترين پيشرفت ها در زمينۀ نظارت شهروندان بر مقامات اداري است کـه در اصل ٨ قانون اساسي نيز بر آن تصريح شده است (انصاري ، ١٣٨٧: ٣٤).