چکیده:
در دورۀ ناصرالدینشاه قاجار و به سال 1272ق، از کشور فرانسه مستشارانی بهمنظور آموزش قشون و انتقال دانش و فناوری نظامی استخدام شدند. افسران فرانسوی در طی سه سال خدمت، فعالیتهایی در خصوص آموزش و مشق فوجها و فرماندهان آنها، تعلیم دانش آموزان دارالفنون، ساخت انواع جنگافزار در قورخانۀ تهران و نیز نگارش و ترجمۀ کتابهای نظامی انجام دادند. در این مقاله، تلاش شده است بر اساس منابع دست اول تاریخی همچون کتابها، نسخ خطی و چاپ سنگی و روزنامهها، عملکرد آنها بررسی و نتایج تشریح گردد.
In 1272 AH/ 1856 AD, during the reign Nasir al-Din Shah, Iran employed French counselors to train Iranian troops and introduce modern military knowledge and technology. During three years in Iran, French counselorsk did many activities and efforts to teach the military education as well as producing weapons to the Iranin students. They also wrote or translated some military books. In this article, these actions and results is examined based on historical sources such as books, archival documents and newspapers.
خلاصه ماشینی:
افسران فرانسوي در طي سه سال خدمت ، فعاليت هايي در خصوص آموزش و مشق فوج ها و فرماندهان آنها، تعليم دانش آموزان دارالفنون ، ساخت انواع جنگ افزار در قورخانۀ تهران و نيز نگارش و ترجمۀ کتاب هاي نظامي انجام دادند.
نظام الدوله ، (محمد) حسين خان مقدم مراغه اي، وي سمت آجودان باشي سپاهيان عباس ميرزا نايب السلطنه را در طي جنگ هاي ايران و روس بر عهده داشت و در زمان محمدشاه در لشکرکشي ايران به هرات ، سرکردٔە قشون آذربايجان بود.
ديگر معلم افواج نمبرگ بود که مسؤوليت آموزش هشتاد نفر از فوج اصفهان را جهت تعليم علم قلعه سازي عهده دار شد و به آنها در خارج شهر تهران آموزش قلعه سازي فوري و دائمي مي داد (اعتماد السلطنه ، مرآت البلدان ، ج ٢، ص ١٣٩٣؛ روزنامۀ دولت عليه ايران ، شمارٔە ۵١١، ص ۴) ..
نفر از شاگردان دارالفنون را برگزيد و در خارج شهر تهران به همراه افواج تعليم علم قلعه سازي مي داد (اعتماد السلطنه ، مرآت البلدان ، ج ٢، ص ١٣٩٣؛ روزنامۀ دولت عليه ايران ، شمارٔە ۵١١، ص ۴).
در زمينۀ انتقال فناوري نظامي نيز در قورخانۀ تهران اقدام هاي نوآورانه و مختلفي به منظور ساخت جنگ افزار و تجهيزات توسط مسيو روس ، مهندس و رئيس آن مرکز، انجام شد، اما با بروز اختلاف ميان وي و دولت ايران ، اين فعاليت ها ناتمام ماند.