چکیده:
مقاله حاضر به تحلیل مبانی و مفاهیم حق پخش رویدادهای ورزشی پرداخته است. از لحاظ حقوقی قرارداد پخش ورزشی، برای باشگاه و نهادهای ذینفع در یک ورزش این حق را ایجاد می کند که در قبال پخش برنامه ورزشی آن ها در رادیو و تلویزیون به صورت زنده، حق پخش دریافت نماید. یافته های تحقیق حاکیست که در ایران حق پخش منحصرا در اختیار صدا و سیما می باشد؛ لذا حق پخش رویدادهای ورزشی توسط صدا و سیما در مقابل پخش مسابقات ورزشی به سازمان لیگ های ورزشی پرداخت می گردد. میزان حق پخش مسابقات ورزشی به سازمان لیگ بر اساس بررسی های دقیق کارشناسی با توجه به عواملی نظیر میزان مسابقات و تعداد دفعات پخش مسابقات، میزان بیننده ها، سود ناشی از پخش و تبلیغات بازرگانی در هنگام پخش مسابقات محاسبه می گردد. طبق اصل چهل و چهار قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، پخش رادیو و تلویزیونی در انحصار بخش دولتی قرار دارد، به عبارت دیگر، در ایران بخش خصوصی مجاز به فعالیت پخش رادیو تلویزیونی نیست. برای حل این مشکل با نگاهی به کشورهای دیگر می توان پخش تلویزیونی را در قالب مالکیت معنوی به عنوان یک حق به رسمیت شناخت. زیرا ورزش نیز مانند دیگر حوزه ها و صنایع محصول و خدماتی تولید می کند که همانند صنایع دیگر دارای محصول و کالایی است که ممکن است مبتنی بر مهارت، فکر و چه بسا شهرت باشد.
خلاصه ماشینی:
تحلیلی که ارائه می شود اغلب آن است که رادیو و تلویزیون از مسابقات زنده ورزشی به عنوان برنامه هاي آماده استفاده می کنند و با توجه به علاقه جهانی به ورزش در جریان پخش مسابقات ورزشی اقدام به پخش آگهی های بازرگانی کرده، از این طریق سود کلانی به دست می آورند.
به عنوان نكته بدیهی هر چه مسابقه جذاب تر و مخاطبان رادیو و تلویزیونی بيشتري داشته باشد، ارزش مالی قرارداد حق پخش آن نیز بیشتر خواهد بود، به همین دلیل حق پخش مسابقات فوتبال از سایر فعالیت های ورزشی بیش تر است.
5. هر ورزشی مخاطبان و ارزش مالی خاص خود را دارد در عمل علاقه براي خريد حق پخش ورزشی، زمانی مطرح می شود که تلویزیون، خصوصی شده و با وجود شبکه هاي راديو و تلویزیونی متعدد، رقابت میان آن ها وجود داشته باشد.
بر همین اساس در کشورهایی که رادیو و تلویزیون در انحصار دولت قرار دارد دعواي اصل وجود حق پخش براي سازمان هاي ورزشی اغلب بی نتیجه می ماند یا ارزش مالی آن به طور غیر واقعی تعیین می شود.
بدین معنا که چون در مسابقاتی که در سطح اتحادیه برگزار می شود، رعایت مقررات آمره راجع به رقابت ضرورت دارد یا فدراسیون ها و باشگاه هاي فوتبال نمی توانند برخلاف مقرراتی که از سوي پارلمان اروپا یا یوفا اعلام می شود اقدام به انعقاد قرارداد با شركت پخش رادیویی و تلویزیونی کنند؛ اما در درون کشورها و در مسابقات و لیگ های داخلی باشگاه ها و فدراسیون ها آزاد هستند که در حدود قوانین موجود بر نحوه واگذاري حق پخش رادیو و تلویزیونی توافق کنند.