چکیده:
دست بافته ها یکی از نمادهای بارز فرهنگی هستند که همانند زبان ، گاه گروه های قومی را از
یکدیگر متمایز و معلوم می کنند که هر یک به کدام تمدن و سرزمین تعلق دارند. دست بافته ها ی
استان مازندران نیز همانند تمام نقاط ایران، واجد ویژگی زیباشناختی و مبتنی بر امکان تولید مواد
اولیه اند. این دست بافته ها تنوع بسیاری؛ دارند چنان که برخی از مهم ترین آنها عبارت اند از: گلیج،
جاجیم، انواع رواندازها و پتوها، چادرشب و ... علاوه بر تهیه مواد اولیه در منطقه، رنگ بندی و
نقوش به کار رفته در این بافته ها، الهام گرفته از طبیعت و زیستگاه پیرامون بافندگان است که در
طول زمان، تثبیت و تبدیل به نقش و شکلی رایج شده است. برای تهیه اطلاعات مرتبط با این
دست بافته ها علاوه بر مراجعه به منابع کتابخانه ای، از روش مشاهده میدانی استفاده شده است
خلاصه ماشینی:
(رضايي، ١٣٨٩: ١٤) قدمت تاريخي دست بافته هاي مازندران اولين وسايل بافت در ايران از غارهاي کمربند و هوتو در بهشهر مازنـدران بـه دسـت آمده است ؛ منابع تاريخي نيز درباره مقادير فراواني از بافته هـاي نفـيس توليـدي در قـرون اوليه بعد از اسلام در طبرستان ـ که مازندران امروزي، بخـش عمـده آن اسـت ـ گـزارش داده اند.
علاوه بر اين ، آب و هواي مناسب براي توليد ابريشم ، کشت الياف کنـف ، کثـرت دام و فراواني، پشم همچنين نياز مبرم مردم منـاطق کوهسـتاني (کـه دو سـوم کـل منطقـه مازندران را تشکيل ميدهند) به پوشاک و بافته هاي گرم ، موجب قدمت بافندگي و وجـود دست بافته هاي فراوان گليم و جاجيم ، گليج ، جوراب ها و .....
حوزه بافندگي شرق مازندران (به تصویر صفحه رجوع شود) (اعظم زاده ، ١٣٨٥: ٤) جاجيم بافي در ميان دست بافت هاي روسـتايي، جـاجيم از اهميـت بيشـتري برخـوردار اسـت و کاربردهايي نظير زيرانداز، پشتي، سجاده ، رختخواب پيچ ، مفرش ، پتو، روي کرسـي و....
مراحل بافت به اين صورت است که به جاي پود اضافه بافته هاي دستگاهي از چـوب استفاده ميشود؛ يعني پس از چند رج ساده بافي، چنانچه هنرمند قصد تغييـر رنـگ پـود را داشته باشد، ابتدا به کمک چوب دست لت چوب راهنما و بلنـد کـردن برخـي از تارهـا، رديفي از گل هاي ضربدري شکل به نام گل لت را بر روي کار ايجاد ميکنـد و سـپس بـا خوابانيدن مجدد چوب لت که پشت وردها قـرار دارد، بـه سـاده بـافي بـا رنـگ ديگـري ميپردازد.