چکیده:
کتاب الغیبه نعمانی (متوفی360ق) کهن ترین کتاب روایی در باب \"مهدویت\" در اندیشه های شیعه اثنی عشری است که به دست ما رسیده است. روایات این کتاب در بیست و شش باب، جمع وتدوین شده است. اکنون این سوال مطرح است که احادیث الغیبه نعمانی از لحاظ سند در چه سطحی از اعتبار قرار دارند؟ این مقاله به بررسی متنی و سندی احادیث باب پنجم که پیرامون مدعیان دروغین امامت و قیام هایی که قبل از قیام قائم(ع) رخ می دهد، پرداخته است. از سیزده حدیث نقل شده در این باب، سه حدیث در مورد قیام های قبل از قیام آن حضرت و بقیه احادیث در مورد مدعیان امامت منتصب از سوی خداوند می باشد. در این احادیث، چنین کسانی در ردیف \"کافر\" و \"مشرک\" معرفی شده اند. دربررسی احادیث باب مزبور روشن شد که 9 حدیث، ضعیف و 4 حدیث حسن است. به نظر می رسد که نعمانی خواسته است با آوردن احادیث ضعیف، متن احادیث ضعیف را به وسیله یکدیگر و احادیث معتبر در همان موضوع، تقویت کند. سه حدیث از احادیث ضعیف مربوط به قیام های قبل از قیام قائم است که از لحاظ متنی مورد مناقشه اند. در تحلیل متنی این احادیث روشن شد که همه قیامهای قبل از قیام قائم(ع) نکوهیده نیستند و قیامهایی که در طول و روند قیام قائم(ع) هستند، مورد تائید امامان معصوم(ع) هستند. مقاله حاضر با روش توصیفی _تحلیلی به بررسی ونقد متنی و سندی این احادیث پرداخته است.
خلاصه ماشینی:
اکنون این سوال مطرح است که احادیث الغیبه نعمانی از لحاظ سند در چه سطحی از اعتبار قرار دارند؟ این مقاله به بررسی متنی و سندی احادیث باب پنجم که پیرامون مدعیان دروغین امامت و قیام هایی که قبل از قیام قائم(ع) رخ می دهد، پرداخته است.
اما این مقاله در راستای چنین تلاش هایی، احادیث باب پنجم کتاب را از نظر فنی در بحث های حدیث شناسی و به ویژه درایة الحدیث مورد نقد و بررسی سندی و متنی قرار داده و منابع آن ها را شناسایی کرده است.
(بررسی متن: این حدیث در منابع متعددی ذکر شده است، ازجمله: در برخی منابع به جای «عَلَوِيّاً فَاطِمِيّاً»، «فَاطِمِيّاً عَلَوِيّاً»( کلینی، 1407ق، ج1: 372؛ همو، 1429ق، ج2: 254؛ فیض کاشانی، 1406ق، ج2: 179؛ مجلسی، 1404ق، ج4: 192)، در منابع دیگر حدیث از امام صادق(ع) و جای « قُلْتُ»، «قِيل» ( شیخ صدوق، 1414ق، ص113؛ عروسی حویزی، 1415ق، ج4: 496؛ قمی مشهدی، 1368ش، ج11: 325)، گاهی حدیث به صورت کوتاهتر( نعمانی، 1397ق، ص111؛ مجلسی، 1403ق، ج25: 11 و 113 وج7: 176؛ بحرانی، 1374ش، ج4: 722 و723؛ قمی مشهدی، 1368ش، ج11: 325 و326؛ عروسی حویزی، 1415ق، ج4: 496) وگاهی در ضمن حدیثی طولانی (کوفی، 1410ق، ص369)، نقل شده است.
سند(1) این حدیث به علت حضور محمد بن سنان که مورد اختلاف رجالیون است، ( کشی، 1348ش، ص503 و 508؛ شیخ طوسی، 1373ش، ص364؛ همو، بی تا، ص407؛ ابن غضائری، 1364ق، ص92) و ابو سلام، که ضعیف توصیف شد، «ضعیف» است.