چکیده:
مقاله حاضر با تکیه بر آراء علامه طباطبایی به تبیین پدیده نقل به معنا و تأثیر آن در فهم آیات قرآن و روایات نبوی پرداخته و با دقت در نمونههایی از روایات تفسیری آسیبدیده که در «المیزان» مورد نقد و بررسی قرار گرفته، شیوه علامه را در نقد این روایات، معیارهای تشخیص آسیب و قضاوت نهایی ایشان درباره روایات مذکور را بیان کرده است. به عقیده علامه یکی از عوامل پیدایش نقل به معنای بی ضابطه اجتهاد و بدفهمی راویان است. ایشان در مواردی که این پدیده باعث اختلاف بین روایات شده در صورت عدم امکان ترجیح بین روایات به جمع بین آنها یا بیان وجه مشترکشان میپردازد؛ و هرگاه نقل به معنا منجـر بـه تحریف روایات گردد با دقتی کم نظیر، تحریفها را بیان و رد میکند. علامه طباطبایی(ره) در «المیزان» با معیار قرآن، روایات، عقل و تاریخ به نقد و بررسی پدیده نقل به معنا در روایات پرداختهاند. یافته این پژوهش آن است که در این تفسیر، سه نوع نقل به معنا به کار رفته است؛ تفاوت الفاظ بدون تغییر مفاهیم، تفاوت الفاظ همراه با تغییر مفاهیم، تفاوت در الفاظ همراه با تحریف مفاهیم، که به تفصیل بیان شدهاند. روش این تحقیق توصیفی-تحلیلی با فن کتابخانهای میباشد.
خلاصه ماشینی:
روش تعامل علامه طباطبايي(ره ) با روايات تفسيري نقل به معنا تاريخ دريافت : ٩٨/٢/٢١ روح الله صمدي * تاريخ پذيرش : ٩٨/٧/٢٨ علي حسين احتشامي ** چکيده مقاله حاضر با تکيه بر آراء علامه طباطبايي به تبيين پديده نقل به معنا و تأثير آن در فهم آيات قرآن و روايات نبوي پرداخته و با دقت در نمونه هايي از روايات تفسيري آسيب ديده که در «الميزان » مورد نقد و بررسي قرار گرفته ، شيوه علامه را در نقد اين روايات ، معيارهاي تشخيص آسيب و قضاوت نهايي ايشان درباره روايات مذکور را بيان کرده است .
در اين زمينه پژوهش هايي چند صورت گرفته که اهم آن ها عبارت اند از: ١- مقاله «آسيب نقل به معنا در احاديث ، عوامل و پيامدها»(مطالعات اسلامي- علوم قرآن و حديث ، شماره پياپي-٨٤، ٩٢-٥٩)؛ در اين مقاله به تعريف و بيان پيشينه و عوامل و ضررهاي اين آسيب پرداخته شده است .
علامه طباطبايي به اين پيامد نقل به معنا ١٨/فصلنامه مطالعات قرآني، سال يازدهم ، شماره ٤١، بهار ١٩٩ نيز اشاره کرده اند؛ ايشان بعد از نقل روايتي مربوط به عالم ذر از «کافي» ميفرمايد: صاحب «معاني الاخبار» همين روايت را به همين سند و به عين همين الفاظ نقل کرده است و به جاي عبارت «خود را به ايشان شناسانيد و نشان داد» عبارت «خود را به ايشان شناسانيد و صنع خود را نشان داد» آمده است ، بعيد نيست اين تغيير عمدي باشد چون راوي ديده از عبارت «خود را به ايشان نشان داد» بوي تجسم و جسماني بودن خدا ميآيد، روايت را نقل به معنا کرده است .
٢٨/فصلنامه مطالعات قرآني، سال يازدهم ، شماره ٤١، بهار ١٩٩ Tabataba'i, Sayyid Mohammad Hussein, 1417 AH, Al-Mizan Fe Tafsir Al-Qur'an, Fifth Edition, Qom: Islamic Publications Office.