چکیده:
ماهیت نظام های دادرسی در چگونگی شناسایی عملکرد دادرسان و اصحاب دعاوی موثر است. در نظام اتهامی، از جمله، هر شخص متهم خود را تحت تعقیب قرار می دهد و دعوا شی متعلق به طرفین است. در این نظام دادرسی همچون یک پیکار تن به تن قضایی تلقی می شود که قاضی در آن دخالتی جز اینکه بگوید چه کسی برنده است ندارد. هدف دادرسی تنها فصل خصومت است نه کشف حقیقت. تفتیشی بودن نظام دادرسی مدنی بدین معنا است که قاضی در دادرسی اختیارات گسترده ای دارد که از این رو، به او قاضی پویا یا فعال گفته می شود. در این نظام قاضی در تلاش است تا حقیقت را کشف و عدالت را اجرا کند. این دو نظام معایبی به همراه دارند که از جمله می توان به اطال? دادرسی و افزایش هزینه ها اشاره نمود. در تحولات جدید و امروزی، به دلیل بروز اشکالات متعدد، این دو نظام به سوی ادغام در یکدیگر حرکت کردند تا هم به مقتضیات نظام دادرسی اتهامی پاسخ داده شود و هم به لوازم نظام تفتیشی. این نظام جدید که مبتنی بر هر دو مفهوم عمومی یا خصوصی بودن دعوی مدنی است، از دو مرحله ی آماده سازی پرونده و مرحله ی محاکمه بهره می برد تا در رسیدگی ها تسریع شده و هزینه های آن کاهش یابد. نظام دادرسی ایران نیز مصون از تغییرات و تحولات نبوده است.
L’attitude des Principes et Règles du procès équitable devant les juges et parties est dépendue des systèmes du procès. Dénomination de système accusatoire est dérivé du mot accusation et le litige est la chose des parties; le procès est comme un duel que il n’intervenant guère qu’à la fin de ce duel judiciaire pour dire qui l’a emporté. Le but du procès n’est que la résolution de litige et non pas trouver la réalité et manifestation de la vérité.
Le procès civil inquisitoire n’a pas le même sens qui est courant dans la procédure pénale. C’est à dire dans le déroulement de l’instance et recherche des preuves، c’est l’importance du rôle joué par le juge. Il dirige، absolument، l’instance et il est actif et que celui-ci doit œuvrer pour la manifestation de la vérité، quel que soi le degré de coopération des plaideurs.
Dans les évolutions nouveaux، ceux doux système sont mixtionné et، en conséquence، un nouvel système qui va considérer tous les exigences de système accusatoire et inquisitoire est crées. Ce nouveau système est fondé sur la conception privée et publique de l’instance civile et constitué de doux étages: ‘Mise en état et Audience’. Ces doux étages a dessiné pour accélération du procès et diminuer des dépenses de celle-ci.
خلاصه ماشینی:
واژگان كليدى: نظام اتهامى-تفتيشى بودن دادرسى مدنى-اصل ابتكار خصوصى در طرح دعوا-اصل تسلط طرفين دعوا بر جهات و موضوعات-دادرس خنثى و منفعل-دادرس فعال و پويا-اختيارات قاضى-مرحلهى آمادهسازى پرونده و مرحلهى محاكمه-فصل خصومت-كشف حقيقت.
اگر صرف نظر از هزينههاى طرح دعوا و هزينههاى ناشى از تمسك به هر ترتيب تحقيقى از سوى هريك از طرفين، هزينههاى ناشى از اتلاف وقت و حضور در محكمه و اياب و ذهاب را مورد توجه قرار دهيم نفع هريك از طرفين از سويى ايجاب مىكند براى نيل به اهداف و رسيدن به منافع خود به هرگونه ترتيب و روشى استناد شود تا سرانجام پس از مدتها اتلاف وقت و صرف هزينه،نهايتا،يا دادرسى حل و فصل گردد و يا اين كه بىثمر رها شود.
با اين حال،بايد تاكيد كرد كه در دادرسى مدنى، تفتيشى بودن ناشى از غايت رسيدگى قضايى است؛يعنى كشف حقيقت و اجراى عدالت؛بدين معنا كه سهم قاضى در اجراى عدالت كمتر از سهم طرفين دعوا نيست و به تبع،قدرت او نه تنها كمتر از آنان نبوده بلكه در مواردى بيشتر است.
در انگلستان عصر كامنلاى سنتى،اگرچه پيش از اين گفتهاند حقوق ساختۀ متخصصان آيين دادرسى و اهل عمل است(رنه داويد،1378،ص 351،ش 316)،و جنبۀ عملى دادرسى و مداخلۀ اصحاب دعوا و وكلاى ايشان جريان رسيدگى در درجۀ اول اهميت قرار دارد ولى،در پى اصلاحات اخيرى كه توسط لرد هرى ولف2 در نظام قضايى مدنى اين كشور انجام شد و در سال 1999 لازم الاجرا گريد،برخلاف سابق كه قاضى تنها يك داور بود و پرونده را طرفين و وكلاى آنها به نتيجه مىرساندند، دادرسان نقش فعالى در تنظيم پروندهها3 پيدا كردهاند.