چکیده:
زبان خبر به بخش حقیقی زبان، و زبان ادب، به بخش غیرحقیقی زبان مرتبط است. به اعتقاد برخی صاحبنظران، بهره گیری از زبان ادب و فنون بلاغت در خبر، خلاف سادگی است و سبب ابهام در فهم مخاطب، دورشدن از زبان معیار و در نتیجه کاهش سرعت اطلاع رسانی میشود. اما واقعیت آن است که نوع ارتباط با مخاطب در رادیو و تلویزیون، غیرمستقیم است؛ از این رو تاثیرگذاری و صمیمیت کمتری وجود دارد و به همین علت رسانه با بهره گیری از فنون بلاغت در کنار عناصر فرازبانی نظیر لحن و زبان بدن و جز آن، این خلاء را پر میکند. این پژوهش با روش توصیفی–تحلیلی، درستی یا نادرستی بهره گیری متون خبری از فنون بلاغت سنتی و بلاغت احیاشده (استعاره مفهومی) را بررسی میکند. نتایج پژوهش نشان میدهد، زبان ادب نیز همچون زبان خبر هدفی جر تاثیرگذاری بر مخاطب و رساندن مقصود به بهترین وجه ندارد؛ ازاین رو به کارگیری فنون بلاغت در متون خبری تا جایی که متن را مبهم نکند و انتقال معنا را به تاخیر نیندازد، مفید و حتی لازم است. همچنین به کارگیری استعاره های مفهومی در بیشتر موارد، نه تنها ابهامی در خبر ایجاد نمیکند و از عوامل انحراف در زبان معیار نیست، در جذب مخاطب و تاثیرگذاری بیشتر بر او و درک بهتر پیام خبر موثر است.
News language is related to the real part of the language, and the literary language is related to the fictional part of the language .According to some pundits, the use of literary language and rhetorical techniques in the news is against simplicity, a cause of ambiguity in the audience's understanding, deviation from standard language, and thus reduction of the speed of informing. But the reality is that the type of communication with the audience on the radio and Television is indirect, so there's less influence and intimacy, and thus the media fills this void, by using rhetorical techniques alongside meta-language elements such as tone and body language, and so on. This research examines the correctness or incorrectness of the usage of traditional rhetorical techniques and revived rhetoric (conceptual metaphor) in news texts, by descriptive-analytical method. The results of the study show that literary language, like the language of news, has no aim other than influencing the audience and delivering the message in the best way; so it is useful and even necessary to use rhetorical techniques in news texts as long as it does not obscure the text and delay the transmission of meaning. Also, the use of conceptual metaphors in most cases not only doesn’t create ambiguity in the news and is not a source of deviation from standard language, but also is effective in attracting the audience, having more influence on them and better understanding the message of the news.
خلاصه ماشینی:
برخلاف تاکیدها بر پرهیز از کاربرد فنون بلاغت در خبر، به نظر میرسد به کارگیری فنون بلاغت (شامل بلاغت سنتی و بلاغت احیاشده )، بر بهتر رساندن مقصود به مخاطب تاثیرگذار است ؛ با این توضیح که کاربرد فنون بلاغت سنتی تا جایی مجاز است که انتقال معنا را به تاخیر نیندازد؛ اما کاربرد بلاغت احیاشده به علت مربوط شدن به نظام مفهومی انسان ، محدودیت خاصی ندارد؛ به عبارت دیگر به کارگیری استعاره های مفهومی در خبر از آنجا که این استعاره ها از سویی به بخش حقیقی زبان و زبان روزمره مربوطند (بر خلاف بلاغت سنتی) و از سوی دیگر در مقوله بلاغت ( بلاغت احیاشده یا مدرن ) میگنجند، نه تنها خللی در انتقال مفهوم ایجاد نمیکند، کلام را به گونه ای با مقتضای حال مطابق میکند و آنچنان بر مخاطب تاثیر میگذارد که سرعت خبررسانی افزایش مییابد.
درست است که استعاره های مفهومی در بخش بلاغت احیاشده جای میگیرند، اما جنبه زینتی و آرایه ای آنها به هیچ وجه به قوت فنون بلاغت سنتی نیست ؛ زیرا برای درک بهتر مفاهیم و نه صرفا خلق زیبایی به کار میروند و به زبان روزمره ما مربوطند؛ به عبارت دیگر بلاغت سنتی، استعاره را مربوط به علم بیان و بخش غیرحقیقی زبان میداند درحالی که بر اساس نظریه لیکاف و جانسون و بلاغت مدرن ، استعاره مربوط به زبان روزمره است (استعاره هایی که باور داریم ، لیکاف و جانسون :١٣).