چکیده:
یکی از مسائل موثر در روابط بین فردی، رفتارهای غیراخلاقی است. این رفتارها نهتنها به روابط اجتماعی افراد آسیب وارد میکنند، بلکه روان و ذهن فرد را نیز درگیر خود میسازند. این پژوهش، تلاش دارد برای کاهش اینگونه رفتارها، برنامهای آموزشی پیشنهاد داده شود. این برنامه مبتنی بر آثار و دیدگاه یکی از علمای اخلاق اسلامی بهنام ابوحامد محمد غزالی است. از نظر علمای اخلاق، دقت، ژرفاندیشی و توجه به رویکرد مداخله در مسئله نابهنجاریهای اخلاقی از سوی این دانشمند قرن پنجم هجری، امری قابل دفاع و دارای اهمیت است. در نهایت، برنامه آموزشی غلبه بر نابهنجاریهای اخلاقی مبتنی بر آرای غزالی، در شانزده جلسه تدوین شد. در این جلسات سعی میشود با توجه به اصول و راهبردهای طراحی آموزشی، مقابله با نابهنجاریهای اخلاقی در سه گام آگاهیبخشی، برانگیختگی هیجانی و اجتناب، آموزش داده شود. انتظار میرود این برنامه در کاهش رفتارهای غیراخلاقی موثر باشد.
Immoral behaviors are among the most important issues in interpersonal relationships. These behaviors not only ruin people's social relationships, but also affect their psyche and mind. This study seeks to suggest educational programs to reduce such behaviors. The suggested program is based on the works and views of one of the scholars of Islamic ethics named Abu Hamed Mohammad Ghazali. From the viewpoint of the scholars in the field of morality, this scientist of the fifth century AH has had considerable contemplation, depth of thought and attention to the approach of intervening in the issue of moral anomalies, which is defensible and important. Finally, the program for overcoming moral anomalies was developed based on Ghazali’s ideas, in sixteen sessions. In these sessions, according to the principles and strategies of educational design, we try to teach overcoming moral anomalies in three steps: awareness raising, emotional arousal and avoidance. The program is expected to be effective in reducing immoral behaviors.
خلاصه ماشینی:
در این جلسات سعی میشود با توجه به اصول و راهبردهای طراحی آموزشی، مقابله با نابهنجاریهای اخلاقی در سه گام آگاهیبخشی، برانگیختگی هیجانی و اجتناب، آموزش داده شود.
علمای اخلاق چنین بیان کردهاند که نمود صفات درونی هر انسان، رفتار و عمل اوست و میتوان با تغییر نمود بیرونیِ این صفات - که همان رفتارها و کنشهایند - صفات درونی و شخصیتی فرد را نیز دگرگون ساخت (عالمزاده نوری، 1389؛ سلمان ماهینی، سجادی، فردانش و فرامرز قراملکی، 1393؛ فرهود، 1390).
اکنون با توجه به اهمیت اخلاق و آموزشپذیری انسان در انجام رفتارهای اخلاقی و توانایی توانمندسازی در برابر نابهنجاریهای اخلاقی و همچنین در نظر گرفتنِ شواهدی که در آرای غزالی مبتنی بر شیوۀ مقابله با نابهنجاریها دیده میشود، هدف اصلی پژوهش این است که بتواند مبتنی بر آرای غزالی بستۀ آموزشی مدونی را برای غلبه بر نابهنجاریهای اخلاقی تدوین کند.
مراحل طراحی آموزشی در الگوی گانیه و ديگران (رجوع شود به تصوير صفحه) بهمنظور تدوین برنامۀ آموزش و اصلاحی، بر اساس الگوی طراحی برنامۀ آموزشی، ابتدا اهداف آموزشی مشخص شدند؛ سپس نوع مواد و عملکرد آموزشی با توجه به چارچوب غزالی و هدف آموزشی مورد نظر وی تعیین شد.
بهمنظور تحقق هدف ابتدایی برنامۀ آموزشی غزالی، که تأکید آن بر اطلاعات مربوط به صفات و رفتارهای نامطلوب است، هم به اسباب و عوامل ایجاد کنندۀ نابهنجاریهای اخلاقی اشاره میشود و هم پیامدهای آنها بررسی میگردد.
در گام دوم، فراگیر به پیامدهای نامطلوب رفتارهای غیراخلاقی آشنایی مییابد تا به مرتبۀ آگاهی و معرفت از نابهنجاریهای اخلاقی - که مورد نظر غزالی است - نائل شود.