چکیده:
به رغم پیشرفت علم و فنّاوری ایران پس از انقلاب اسلامی؛ نظام علمی و فنّاوری اکنون در ایران با مشکلاتی جدی به ویژه در کارکردِ سیاستگذاری مواجه است. هدف پژوهش، مبتنی بر پارادایم تفسیری و روش فراترکیب، نشان دادنِ این مدعا است که نظریۀ شبکههای سیاستی، رهیافتِ مناسبی برای تبیین مشکلات ساختار نهادی سیاستگذاری علم و فنّاوری در ایران است. یافتههای پژوهش دو مشکل جدی را در این باره نشان میدهد: مشکلات متناظر با نهادهای سیاستگذار و مشکلات متناظر با تعاملات بین آنها. بدین ترتیب نظریۀ شبکههای سیاستی به عنوان نظریهای که بر اهمیت نقش «بازیگرانِ سیاستی» و «تعاملات آنها» تأکید میورزد، میتواند راهکارِ مناسبی برای برونرفت از مشکلات یادشده باشد. بنابراین از یک سو به سیاستگذاران توصیه میشود بیش از پیش به تعاملاتِ نهادهای سیاستگذاری علم و فنّاوری توجه و از سوی دیگر به پژوهشگران توصیه میشود برنامههای پژوهشیِ ویژهای برای حل این مسئله آغاز کنند.
Despite the advancement of science and technology in Iran after the Islamic Revolution, the scientific and technological system in Iran is now facing serious problems, especially in terms of policy-making. The aim of the research, based on the interpretive paradigm and the meta-synthesis method, is to show that the theory of policy networks is a suitable approach to explain the problems of the institutional structure of science and technology policy in Iran. The research findings show two serious problems in this regard: problems corresponding to policy-making institutions and problems corresponding to the interactions between them. Thus, the theory of policy networks as a theory that emphasizes the importance of the role of "political actors" and "their interactions" can be a good way to get out of these problems. Therefore, on the one hand, policymakers are advised to pay more attention to the interactions of science and technology policy institutions, and on the other hand, researchers are advised to start special research programs to solve this problem.
خلاصه ماشینی:
نظريه شبکههاي سياستي: رهيافتي براي تبيين مشکلات ساختار نهادي سياستگذاري علم و فنّاوري در جهوري اسلامي ايران غلامعلي منتظر اسماعيل کلانتري* سيد سپهر قاضينوري چکيده به رغم پیشرفت علم و فنّاوری ایران پس از انقلاب اسلامی؛ نظام علمی و فنّاوری اکنون در ایران با مشکلاتی جدی به ویژه در کارکردِ سیاستگذاری مواجه است.
در بخش چارچوب نظري پژوهش نشان ميدهيم که نظريه «شبکههاي سياستي» بهدليل تأکيدِ همزمان بر دو عاملِ بازيگران سياستي و تعاملات بين آنها از ساير نظريههاي سياستگذاري عمومي متمايز است.
همانطور که ملاحظه ميشود در نظريه شبکههاي سياستي علاوه بر تأکيد بر وجود بازيگران متعدد و گوناگون که در فرايند سياستگذاري عمومي تأثيرگذارند (که در ساير نظريهها هم کموبيش بهصورت مبهم به آن اشاره شده)، تعاملات بين آنها نيز مدنظر قرار ميگيرد.
هدف اين پژوهش نشان دادن اين مدعا است که نظريه شبکههاي سياستي، رهيافتِ مناسبي براي تحليل مشکلات ساختار نهادي سياستگذاري علم و فنّاوري در ايران است.
شکل 4 جايگاه نظريه شبکههاي سياستي را بهعنوان رهيافتي بر مشکلگشايي از نظام سياستگذاري علم و فنّاوري در ايران نشان ميدهد.
بدينترتيب نظريه شبکههاي سياستي از دو منظرِ يادشده، مشکلات ساختار نهادي سياستگذاري علم و فنّاوري را در ايران تبيين ميکند.
درنهايت با عنايت به يافتهها و نتايج اين پژوهش توصيههاي سياستي ذيل ارائه ميشود: الف) اين پژوهش براساس نظريه شبکههاي سياستي نشان ميدهد که مشکلات ساختار نهادي سياستگذاري علم و فنّاوري ايران منحصربه نقشِ بازيگران سياستي نيست و تعاملات آنها با يکديگر نيز داراي ضعف و اشکالات جدي است.