چکیده:
آیات 3، 55 و 67 سوره مائده در موضوع ولایت است. بازخوانی تفسیری سوره مائده با محوریت این آیات بیانگر آن است که آیات ولایت تنها به سه آیه این سوره محدود نمیباشد، بلکه تمام آیات این سوره با نگاهی آسیبشناسانه در راستای تبیین و توضیح مساله ولایت است. بیان موضوعاتی چون وفای به میثاقها و کیفر نقض پیمانها، بیان نعمتهای عظیم الهی و عقوبت ناسپاسان، طرح آیاتی در باب حبط، ارتداد، کیفر مرتدین، غلو و زیادهگویی در باب پیشوایان دینی، قصه پسران آدم و طرح موضوع مبعوث شدن دوازده رهبر آسمانی در بنیاسرائیل و اخذ میثاق برای آن، همه بهنوعی با موضوع ولایت مرتبط هستند و هر یک از این عناوین در بردارنده انذاری بر امت اسلام است تا قدر نعمت عظیم ولایت را بدانند و مانند امتهای پیشین به عقوبت کفران نعمت گرفتار نشوند.
خلاصه ماشینی:
اما آياتي که در سورههاي ديگر در شأن اميرمؤمنان علي× نازل شده است مربوط به مناقب و فضائل آن حضرت است ولي آنچه به صورت صريح در باب ولايت و امامت نازل شده است، تنها در سورۀ مائده در سه آيۀ 3، 55 و 67 آن سوره آمده است.
تا اينجاي کار چندان مدّ نظر اين مقاله نيست بلکه آنچه مهم است، اين است: چگونه براي مسئلۀ خطيري چون ولايت و تعيين رهبري امت بعد از پيامبر|، که به تعبير قرآن، کمال دين و تماميت نعمت و رضايت باري تعالي را به دنبال داشت، تنها به سه آيه، آن هم در هالهاي از ايماء و اشاره اکتفا شده است؟!
نخستين چيزي که در مواجهه با اين عناوين و واژهها به ذهن تبادر ميکند، اين است که طرح اين موضوعات در چنين سورهاي نميتواند بيارتباط با مسئلۀ ولايت باشد، بلکه انسان با دقتي بيشتر به اين نتيجه ميرسد که اين سوره تنها حاوي سه آيه در موضوع ولايت نيست بلکه تمام حلقات کليدي آن به صورت روشني با مسئلۀ ولايت پيوند خورده بهگونهاي که ميتوان سورۀ مائده را «سورۀ ولايت و آسيبشناسي آن» نامگذاري کرد.
ارتداد و کفر بعد از ايمان از موضوعات شگفتآور در سورۀ مائده آن است که از سويي اين سوره در اواخر حيات پيامبر اکرم| نازل ميشود و اکمال دين و اتمام نعمت الهي و اعلام رضايتمندي خدا از دين اسلام در همين سوره تبيين ميشود و از سوي ديگر مسئله ارتداد، حبط، جزاي مرتدين و بيان نمونههايي از ارتداد يهود و نصارا بهعنوان يکي از کليدواژههاي مهم، در اين سوره طرح ميگردد.