چکیده:
در مقاله حاضر در اینکه مقصود از سه وعده قرآنی: غلبه اسلام بر ادیان (توبه/33)، وراثت صالحان (انبیاء/105) و استخلاف مومنان صالح (نور/ 55) یک پیام و حاکمیت اسلام بر سراسر جهان است؟ یا پیامهای جداگانه میباشد؟ نظر تفسیر المیزان و روح المعانی بهطور تطبیقی در این باره بررسی گردیده است. حاصل این تحقیق آن است که سه وعده بیانشده از دیدگاه علامه طباطبایی دارای پیامی مرتبط به هم هستند و این امور هنگام ظهور حضرت مهدی(عج) عملی میشوند، اما از دیدگاه آلوسی علیرغم وجود روایات معتبر فریقین، آیات مزبور، سه مقوله جداگانه و پراکندهاند؛ ایشان در مورد غلبه دین، نظر روشنی را ارائه ننموده است اما در باره دو آیه دیگر معتقد است که مراد از آنها، وراثت و استخلاف صالحان در بهشت است.
خلاصه ماشینی:
از اين عناوين به ذهن ميآيد که قرآن کريم اين ايده را القا ميکند که روزي اسلام بر ساير اديان غلبه نموده و مؤمنان صالح جانشين و وارث ديگران خواهند شد، براي بررسي پيرامون اين مقوله، به هدف رسيدن به ديدگاه روشن قرآني، نويسندگان موضوع را از ديدگاه مفسران با استمداد از روايات مربوط، پيگيري نمودند و پس از ملاحظه تفاسير متعدد در نهايت دو تفسير؛ از شيعه الميزان علامه طباطبايي و از اهل سنت تفسير روح المعاني آلوسي انتخاب گرديد.
(صادقي تهراني، 1425: 2 / 22) آلوسي و تفسير آيه اظهار دين بر اديان آلوسي در تفسير آيه 33 سوره توبه، ضمن اشاره به دو قول در مرجع ضمير «ليظهره» که برخي به نبي برگردانده و گويند: يعني خدا پيامبرش را به همه اديان آگاه ميکند و برخي بر دين برگردانده و گويند يعني خدا اسلام را بر اديان غلبه ميدهد، بدون انتخاب نظر صريح در مورد اظهار دين، نظر اکثر مفسران را آورده که معتقدند: «خداوند هنگام نزول عيسي× و ظهور حضرت مهدي# اسلام را بر اديان غلبه خواهد داد، چنانچه غير از اسلام ديني باقي نخواهد ماند» لازم به ذکر است نزول عيسي× طبق روايات معتبر جهت ياري امام مهدي# خواهد بود (آلوسي، 1415: 5 / 278) ابنکثير نيز ذيل آيه آورده است که رسول خدا| فرمود: «...
از اينرو نظر آلوسي در مورد تسلط اسلام بر اديان با نظر علامه يکي نيست؛ زيرا طباطبايي با توجه به روايات معتبر فريقين همانند اکثر مفسران زمان اظهار اسلام را در هنگام ظهور حضرت مهدي# و وعده حتمي قرآن دانسته اما آلوسي نتوانسته، زمان آن را به صورت روشن بيان نمايد.