چکیده:
همواره مسیله آموزش ، مهمترین حلقه اتصال دوره های مختلف به یکدیگر بوده است. در حوزه معماری ایران، پیوستگی و تدریحی بودن از مهمترین ویژگی های آن و موجب تکامل پیوسته این علم تا قبل از دوره معاصر بوده است.آموزش به دلیل نقش بسیار مهمی که در توسعه جوامع بشری دارد از اهمیت بسزایی برخوردار است. از طرفی تحولات زندگی بشر، نهادهای اجتماعی و از جمله آموزشی را متاثر کرده و فضاهای آموزشی نیز در معرض دگرگونی قرار میگیرند. هدف این پژوهش تبیین نسبت بین معماری و فضاهای آموزشی را در گذر زمان در چاچوب معماری ایرانی- اسلامی بوده و به این منظور با توجه به اهمیت فضاهای آموزشی ، این روند و سیر تکوین در فضاهای آموزشی،به عنوان فضاهای معماری که همواره حضوری مهم در معماری ایرانی و اسلامی داشته است پرداخته ایم. این تحقیق با نگاهی پدیدارشناسانه، با مرور ادبیات و مبانی نظری و استخراج مولفه های معماری ایرانی و اسلامی در مدارس و نسبت متقابل آموزش و معماری در این بناها پرداخته است. نهاینا نسبت بین عملکرد و نمود معماری در فضاهای آموزشی معرفی و جایگاه آن تبیین شده است.
خلاصه ماشینی:
دیالکتیک معماری ایرانی-اسلامی با موضوع آموزش و فضاهای آموزشی محمد پارسایی خصال ، سید امیرحسین گرکانی* {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} 1- مقدمه مسئله امروزی مدارس ماء عدم وجود کیفیات فضایی در معماری آنها در قیاس با مدارس سنتی است.
صرف نظر از سطح مدرسه، مدارس سنتی دارای یک سری عناصر فضایی-کارکردی و اندام های اصلی هستند که تقریبا در مدارس دوره های مختلف، با کمی تغییر حضور دارند؛ اما برخی عناصر جدید در هر دوره با توجه به رویکرد آموزشی، نظام آموزشی و اهداف آن و به کالبد مدرسه اضافه و با کیفیت و کار کرد برخی از اندام ها دچار تغییراتی شده است.
حجره را که سهم قابل ملاحظه و چه بسا عمده ترین نقش را در شکل گیری فضای مدارس نسبت به سایر فضاها داشت، می توان مهم ترین واحد ویژه معماری مدارس به شمار آورد(سلطان زاده، ۱۳۶۴: ۴۳۸)، مدرسه را به طور خلاصه می توان، مؤسسه ای برای آموزش عالی تعریف کرد که در آن علوم سنتی اسلامی- حدیث، تفسیر فقه و جز آن - آموزش داده می شود، مدرسه، پاسخی به نیازهای معینی از جامعه اسلامی بود.
نخستین تلاش های رسمی برای استفاده از موضوعات جدید در سطح آموزش عالی و تخصصی در مدرسه دارالفنون به وقوع پیوست، جانشینی راهرو به جای حیاط مرکزی در مدارس قرن اخیر ایران است...
مفهوم آموزش در طول دوران اسلامی، دارای نقاط عطفی در سیر تحول خود بوده و همزمان معماری مدارس را نیز متحول کرده است.