چکیده:
یکی از مفسّران شیعی در قرن دوازدهم، «ابوالحسن شریف عاملی اصفهانی» صاحب کتاب «مقدّمه مرآت الانوار و مشکات الاسرار» است. وی این اثر را به عنوان مقدّمه ای بر تفسیر قرآن خود نوشته و البتّه تفسیر را به پایان نرسانده است. عاملی در این اثر، اهتمام خود را بر گرد آوری روایات باطنی و تأویلی قرار داده و در حجم عمده کتاب، برای حدود 1200 واژه ی قرآنی به ترتیب الفبا ، معنای تأویلی بر مبنای روایات ارائه داده است. انتخاب روایات توسّط او، بر یک سری مبانی علمی و اعتقادی استوار بوده که می توان به مواردی چون اعتقاد به تحریف ناپذیری قرآن، حجّیت ظواهر قرآن، حجّیت روایات، اجتهاد ضابطه مند و پرهیز از اجتهاد بی اساس اشاره کرد. کتاب مذکور در منظومه آثار شیعی و از لحاظ اثر گذاری بر تفاسیر بعد از خود، جایگاه متوسّط یا کمتری دارد و بنا به تصریح مؤلّف، برای پر کردن خلأ موجود در عصر وی نسبت به این روایات تألیف شده است. در عین حال، نظریّات قرآن پژوهان معاصر که درمورد تأویل صاحب نظر و اثر هستند، در ارزیابی مبانی عاملی اصفهانی اهمّیّت دارد
One of the Shia commentators in the twelfth century, "Abolhassan Sharif Ameli Esfahani" that he is the owner of book "The Preface to Mer’atol- An’war and Mesh’katoll-Asrar ". He wrote this work as a preface to the interpretation of the Qur’an, of course he did not finish the interpretation. Ameli has focused on collecting inner and transcendental narrations in this work. And he has provided in the major volume of the book, at about 1200 Quranic words, to alphabet arrangement the paraphrase meaning based on narratives. Choice of narratives by him is based on a series of scientific and belief bases. Which can be found in cases such as belief in the not distorted of the Qur''an, the validity of the appearances of the Qur’an, the validity of the narrations, the disciplinary ijtihad, and the avoidance of unfounded ijtihad. This book among the Shiite works, has a moderate or lower position for influencing the interpretations after him. And according to the writer opinion, it is written to fill the gap in his era about these narratives. However, the views of contemporary Qur''anic scholars, who are authority on paraphrase, are very important in evaluating Ameli Esfahani foundations
خلاصه ماشینی:
از اين جهت ، بررسي دقيق تري لازم است که آيا اين گونه بوده است ؟ و در اين صورت، آيا دربارهي آياتي که روايتي در بيان بطن آن نرسيده، سکوت کرده است ؟ يا با استفاده از اين روايات، به ملاکي براي تأويل دست يافته است ؟ آن گونه که از سخن مؤلف در سرآغاز نيز برميآيد که مينويسد: «بر خود مقرر ٦ پاياننامه خانم مريم جمشيدي در مقطع کارشناسي ارشد دانشگاه آزاد اسلامي واحد شمال تهران در سال ١٣٨١، به راهنمايي سيد بابک فرزانه و مشاورهي حميد رضا مستفيد با عنوان «ترجمه ي وجوه تأويلي الفاظ قرآن کريم از حرف الف تا جيم کتاب مرآة الأنوار» به انجام رسيده و رويکرد غالب بر آن، لغوي است .
حال اين پرسش در خور بررسي است که عملکرد عاملي اصفهاني و مباني وي در تأويل قرآن چگونه است ؟ آيا بدون ضابطه و به صرف مشاهده ي بيان تأويلي براي يک آيه در روايات، آن را ذکر کرده است ؟ براي مواردي که از روايات به دست نمي آيد، چه ساز و کار و مبنايي را در نظر داشته است ؟ از مطالعه ي مرآت الأنوار، موارد زير به عنوان مباني مؤلف در علوم قرآني وتأويل قابل ذکر است : ٧ ٣-١- تحريف ناپذيري قرآن در مورد تحريف قرآن و روايات حاکي از وقوع تحريف در جريان جمع قرآن، عالمان قرآني وارد بحث شده و نظريات مختلفي دارند.