چکیده:
حمله دولت آلسعود اول به کربلا در سال 1216ق./1802م. خطر وهابیان را برای دولت عثمانی آشکار کرد و غربیان را نیز به اندیشه شناخت این گروه انداخت. پس از این واقعه، چند کتاب درباره وهابیان در کشورهای اروپایی به قلم خاورشناسان و دیپلماتهایی که در کشورهای اسلامی حضور داشتند منتشر شد که شامل شرحی از این واقعه نیز بود. این مقاله گزارشی است از واقعه حمله به کربلا، به روایت نخستین منابع غربی که در نیمه نخست سده نوزدهم میلادی نوشته شدهاند. در اینجا افزون بر گزارشی از شرح واقعه به قلم این نویسندگان، منظر آنان در تحلیل زمینهها و پیامدهای این واقعه بازتاب یافته است. افزون بر برخی اطلاعات تازه که نویسندگان غربی درباره واقعه به دست دادهاند، دیدگاه آنان در تحلیل سیاسی و اقتصادی این واقعه قابل توجه است. نقش زمینهای ضعف امپراتوری عثمانی در این واقعه، انگیزههای اقتصادی وهابیان و تأثیر اقتصادی و سیاسی این حمله در توسعه قدرت آلسعود از جمله این موارد است.
The invasion of Karbala by Al-Saud I government in 1216 AH /1802 AD revealed the danger of Wahhabis for Ottomans and made the West recognize this group. Following the event, several books on Wahhabis, including a description of the story, were published in Europe by orientalists and diplomats working in Muslim countries. This article is a report on the attack on Karbala according to the first Western texts written in the first half of the 19th century. A report of the event and the authors’ perspectives on the analysis of its contexts and consequences are reflected Here. Western writers provided some new information about the event, their views on the political and economic analysis of the event are also significant. The role of the Ottoman Empire’s weakness in this incident, the economic motivations of Wahhabis, and the economic and political impact of this attack on the development of Al-Saud’s power are some of these issues.
خلاصه ماشینی:
در این نوشتار بر اساس این نخستین نوشتههای غربیان درباره وهابیت، تاریخ واقعه یورش وهابیان به کربلا را بازخوانی خواهیم کرد و به دنبال پاسخ به این پرسش خواهیم بود که این واقعه در این منابع چگونه گزارش شده است.
در این نوشتار، ابتدا تاریخ ظهور وهابیان و دولت آلسعود اول را به اختصار مرور میکنیم و سپس به معرفی هفت اثر از نویسندگان غربی میپردازیم که گزارش آنان از واقعه یورش آلسعود به کربلا در این مقاله بررسی شده است.
[11] یکی از منابع تاریخ دولت اول آلسعود که گزارشهای مفیدی درباره هجوم آلسعود به کربلا دارد، کتاب تاریخ مصر در عهد محمد علی، نوشته فلیکس منژین[12] فرانسوی، یکی از اعضای هیئت علمی همراه ناپلئون در حمله به مصر بود که بعد از خروج ناپلئون نیز در این کشور ماند.
دو کورانسه هم به دریدن شکم زنان باردار اشاره کرده و به اینکه همه مردانی که در حرم امام حسین7 بودند در این واقعه کشته شدند (De. corancez,1810,P28) جان ریمون نیز از کشته شدن مردان و زنان و کودکان به دست وهابیان سخن گفته است (ریمون، ۱۴۲۴ق، ص۷۰).
با این حال در میان این آثار، برخی گزارشهای منحصر به فرد وجود دارد؛ مانند گزارش کاملی که در کتاب منژین از اموال غارتشده از کربلا نقل شده است و نیز گزارشهای بریجز از وضعیت بغداد و علی پاشا که علل شکست نیروهای عثمانی در برابر سعودیان را آشکار میکند.