چکیده:
قرآن کتابی است جهانی و همۀ انسانها مخاطب آن است. نداها و خطابهایش، هیچگونه رنگ و بوی نژادی، منطقهای و طبقاتی ندارد. قرآن از همان آغاز، جهانی بودن رسالت رسولخدا را اعلام کرد؛ رسالتی که همۀ مکانها را در برمیگیرد و در همۀ زمانها ماندگار میماند و همۀ امور انسانها را شامل میشود. با توجه به کتاب «مفاهیم القرآن» و «منشور جاوید» که از اولین تفسیرهای موضوعی قرآنکریم به زبان فارسی است و تفسیر ترتیبی «منیة الطالبین فی تفسیر القرآنالمبین» و کتابهای دیگر قرآنی؛ میتوان به اهمیت بررسی دیدگاه مفسر گرانقدر آیتالله جعفر سبحانی در خصوص جهانی بودن قرآن و پاسخ به پندارهای منطقهای بودن این کتاب الهی پیبرد. نوشتار پیشرو، پندارهای منطقهای بودن قرآنکریم و جهان شمول نبودن معارف آن را با نگاهی به پاسخهای آیتالله سبحانی و با رویکرد تطبیقی دیدگاه علامه طباطبایی و دکتر طنطاوی که بر تفسیر اثرگذار بودند؛ بررسی میشود تا این حقیقت بر همگان روشن گردد که آیات قرآنکریم و سیرۀ رسولخدا در رساندن معارف قرآنی به ایران، روم، حبشه و غیره، گویاترین دلیل بر فراگیری و جهانی بودن قرآن است.
خلاصه ماشینی:
نوشتار پیشرو، پندارهای منطقهای بودن قرآنکریم و جهان شمول نبودن معارف آن را با نگاهی به پاسخهای آیتالله سبحانی و با رویکرد تطبیقی دیدگاه علامه طباطبایی و دکتر طنطاوی که بر تفسیر اثرگذار بودند؛ بررسی میشود تا این حقیقت بر همگان روشن گردد که آیات قرآنکریم و سیرۀ رسولخدا( در رساندن معارف قرآنی به ایران، روم، حبشه و غیره، گویاترین دلیل بر فراگیری و جهانی بودن قرآن است.
آن پیامبر درس نخواندهاى كه به خدا و كلماتش ایمان دارد؛ و از او پیروى كنید تا هدایت یابید) روشن است که بیان قوم قریش در این گونه آیات، به این دلیل است که هدایت آنها لازمۀ شروع دعوت رسولالله( میباشد و نیز ثابتکننده این نکته که رسولخدا( بر خویشان خود مهربان و دلسوز است و با جهانشمولی قرآنکریم منافاتی ندارد، زیرا آیات و روایات متواترف جهانی بودن دعوت رسولالله( را ثابت میکند.
آیتالله سبحانی با بیان این نکات، نتیجه میگیرند که آیات مورد استناد برخی از شبههافکنان بر منطقهای بودن قرآن، هیچ گونه دلالتی بر مدعای آنها ندارد و آیه صراحت دارد که کتاب آسمانی به زبان قومی بوده که پیامبر در میانشان مبعوث شد؛ اما بر این نکته دلالتی ندارد که کتاب این پیامبر با زبان همۀ اقوام باشد؛ همان گونه که حضرت ابراهیم مردم حجاز را دعوت کرد؛ در حالی که خودش عرب اصیل نبود.
بر این اساس، قرآن با این آیات، جهانی بودن معارف خود را به صراحت بیان میکند که اگر مخصوص یک قوم بود، نمیبایست اهل کتاب را که در کشورهای مختلف بودند، به اسلام دعوت و از ایمان آورندگان تکریم کند.