چکیده:
کتاب تاریخ، تمدن و فرهنگ ایران در عصر آل بویه اثر صادق حجتی گزارشی مفصل و نسبتاً روان و پخته از تاریخ ایران و جهان اسلام در زمانۀ اوج تمدن اسلامی است که بسیاری از پژوهشگران بهدلایل دیریابی و عربزبانبودن منابع به آن دوره نمیپردازند. نویسنده کتاب را در دو بخش تاریخ سیاسی (شامل ده فصل) و فرهنگ و تمدن (شامل پنج فصل) بهگونهای شایسته سازمان داده و اثری قابلقبول پدید آورده است. اما غفلت از برخی منابع متقدم و پژوهشهای جدید، نپرداختن به برخی از مسائل مهم مانند سیاست مذهبی، و بخشی از زوایای دیگر مناسبات خارجی و برخی مشکلات فصلبندی یا اشکال در ارجاعات در بسیاری از پاراگرافها، اغلاط مختلف در نگارش، و برخی داوریهای نارسا و احیاناً نادرست تاحدی به کتاب آسیب رسانده است. در این مقاله، به جنبههای مثبت و منفی این کتاب پرداخته میشود.
The book of History, Culture &Civilization of Iran in the Buyid Dynasty by Sadegh Hojjati is a detailed and relatively fluent account of the history of Iran and the Islamic world at the climax of Islamic civilization, which many scholars do not work on that period because of scarcity and Arabic linguistic references. The author appropriately organized the book into two parts: a political history (including ten chapters) and culture and civilization (including five chapters) and produced an acceptable work. But neglecting some of the earlier sources and new researchs, not addressing some of the important issues such as religious politics and other aspects of foreign associations and some of the problems of segmentation or references in many paragraphs, various errata in writing and some inadequate judgments and probably inaccurate damaged the book to some extent. This article discusses the pros and cons of this book.
خلاصه ماشینی:
کتاب تاریخ ، تمدن و فرهنـگ ایـران در عصر آل بویه (١٣٩٣) اثر صادق حجتی ، که در این مقاله بدان پرداخته میشود، مفصـل تـرین روایتی است که تاکنون و با نگارشی توصیفی تحلیلی دربارۀ آل بویـه ، البتـه بـه فارسـی، بـه چاپ رسیده است و شاید اگر اشکالات آن برطرف شود، یکـی از آثـاری خواهـد بـود کـه مناسب ترجمه به زبان های دیگر است و بخشی از این خـلأ را پـر مـیکنـد.
بدنۀ اصلی کتاب به طـور کلـی در دو بخش : تاریخ سیاسی (صفحات ٤٧ تا ٢٤٨ در ده فصـل ) و فرهنـگ و تمـدن (صـفحات ٢٤٩- ٤٢٣ در پنج فصل ) سازمان دهی شده است و نشان میدهد که نویسنده کوشیده اسـت با پرداختن به مسائل علمی و فرهنگی برای این مباحث بـه انـدازۀ مسـائل سیاسـی و نظـامی ارزش قائل شود.
آن چه بـه ویـژه در این بخش به چشم میآید آن است که نویسنده برای آغاز هر بحث کلی یا جزئی دورنمـا و زمینۀ کلی مباحث را به خوبی و فشردگی از پیش از اسلام تا دورۀ آل بویه آورده اسـت تـا بتواند دست آوردهای دورۀ آل بویه را برای خواننده بهتر مجسم کنـد کـه نمونـه هـایی از آن مانند مطالب مربوط به نهاد حسبه و نقابت (٣١٩- ٣٢٢) قابل یادآوریاند.
در مـواردی نیـز مشخصـات برخـی از کتـاب هـا ماننـد اوضـاع اجتماعی در دورۀ آل بویه روی متحده که در پانوشت صفحۀ ٢١٥ معرفی شـده اسـت در کتاب نامه از قلم افتاده است .