چکیده:
ظهار، نوعی طلاق در جاهلیت بود که موجب حرمت ابدی زن بر مرد شده و سخت تر از آن، ممنوعیت ازدواج زن با هر مرد دیگر تا آخر عمر را در پی داشت. آیات ظهار، پس از وقوع اولین ظهار بین مسلمین در مدینه نازل شد. هدف این نوشتار، بررسی محتوای آیات ظهار و شیوه برخورد قرآن با این رسم جاهلی است. روش پژوهش تحلیلی و توصیفی بود. نتیجه تحقیق آن است که آیات ظهار، در اولین پاسخ به این سنت ناپسند جاهلی، مفاهیم و عناوین نسبی، همچون عنوان "مادری" را واقعی شمردهو بر لزوم واقع نگری در امور، تاکید نموده لذاتشبیه همسر به مادر را که عنصر اساسی ظهار است؛ کاری بدون اثر و تشبیهی لغو و باطل دانسته است. واقعی شمردن مفاهیم نسبی و معیاری که در آیات ظهار ارائه شده است در مباحث متعددی همچون فرزند خواندگی، تلقیح مصنوعی، اهدای جنین، رحم جانشین و شبیه سازی، جهت تعیین والدین فرزند حاصل از راه های مذکور، قابل استفاده است. آیات ظهار با اعلام حرمت ظهار و وجوب پرداخت کفاره بر مرد ظهار کننده، مبارزه اسلام با این برخورد غیر منطقی نسبت به همسر را تکمیل نموده و بهترین دفاع از حقوق زن را مطرح ساخته است.
Zehar is a kind of divorce in pre-Islamic period in Arabia which causes the permanent religiously prohibited of a man to engage with a woman. In addition the woman was not allowed to marry with the other man until her death. Zehar verses were appeared after the first occurrences of Zehar between Moslems and transcended in Madine. The aim of this essay is to survey the content of Zehar verses and the way that Quran encounter with this ignorant tradition. Analytical and descriptive methods are used for writing this essay. The result of this research is in the first respond to this unapproved pre-Islamic period tradition. Zehar verses realized the relative concepts and titles such as ‘Motherhood’ and emphasizes on the reality of the cases. So the similarity of wife to mother was the basic element in Zehar, that is without any effect and it had been an abolished comparison. It is necessary to know that the real account of relative concepts and the criterion that presents the Zehar verses could be used in the different discussion such as adoption, artificial insemination, embryo donation, surrogate uterus and simulation. These methods could be used to determine the child’s parents. Zehar verses announced the forbidden of Zehar and to make atonement by zeharic man due to his reprehensible behavior; it completed the challenge of Islam with this irrational behavior with a wife and it showed the best deference of woman rights
خلاصه ماشینی:
پرسشهاي ذيل در مورد آيات ظهار، قابل طرح است : ١- چرا قرآن، ظهار را از اساس نفي ننموده است بلکه احکام تشريعي، همچون لزوم کفاره بر آن، مترتب ساخته است ؛ آيا لغو شمردن و بدون اثر قرار دادن کامل ظهار، پاسخي مناسب تر، بدين رفتار جاهلي نمي بود؟ ٢-آيا مجازات ظهار که در قرآن مطرح شده است ؛ با فعل ظهار که فقط جاري شدن جمله اي بر زبان است ؛ متناسب بوده و يا آنکه بيش از حد، سخت گيرانه و غير متعادل است ؟ ٣- چرا پيامبر(ص )، ظهار را که ظلمي آشکار در حق زن است ؛ معتبر شمرده و به زن انصاري که مورد ظهار شوهرش واقع شده بود؛ اعلام نمود بر همسر خود، حرام شده است ؟ آيا اين پاسخ ، تاييد ظهار محسوب نمي شود؟ ٤-آيا مجادله پيامبر با زن مذکور، دور از شان پيامبر(ص ) نيست ؟ در اين مقاله ، ابتدا معناي لغوي و اصطلاحي ظهار و پيشينه آن در ساير جوامع بيان شده و در ادامه ، آيات ظهار به چهار بخش تقسيم شده است و ضمن توضيح چهار بخش مذکور و تبيين ملاک ايجاد و تحقق مفاهيم نسبي، از جمله مفهوم "مادري"، پاسخ به پرسشهاي فوق بررسي شده است .