چکیده:
یکی از چالشهای مهم رشد شهری و افزایش جمعیت، تغییر کاربری زمین و از بین رفتن زیرساخت سبز است. در دهههای اخیر، زیرساخت سبز شهری کلانشهر تبریز که سریعترین رشد شهری را در میان شهرهای شمال غرب کشور دارد، به دلایل مختلف از جمله توسعة شهر از سوی مدیران و گاهی خود شهروندان، قربانی سودجویی اقتصادی و کاربریهای خاکستری شده است؛ از اینرو پژوهش حاضر با ماهیت توسعهای-کاربردی و توصیفی-تحلیلی به بررسی توزیع فضایی زیرساخت سبز شهری مناطق دهگانة کلانشهر تبریز با رویکرد عدالت فضایی پرداخته است. در این پژوهش، از سه معیار محیطی، اجتماعی، اقتصادی و پانزده زیرمعیار تأثیرگذار (ارتفاع، لیتولوژی، شیب زمین، جهت شیب، آسایش، فاصله از کاربری مسکونی، فاصله از کاربری آموزشی، فاصله از معابر اصلی، فاصله از تأسیسات و تجهیزات شهری، تراکم جمعیت، بعد خانوار، امنیت اجتماعی، پراکنش زیرساخت سبز، ارزش زمین و درآمد) استفاده شد. همچنین برای ارزیابی تناسب زیرساخت سبز از روش تحلیل شبکة فازی (ANP Fuzzy) استفاده شد. پس از استخراج وزن متغیرها در محیط نرمافزار Super Decision، این وزنها در لایههای مربوط اعمال شدند و نقشة نهایی پهنهبندی زیرساخت سبز در پنج کلاس کاملاً مناسب، مناسب، متوسط، نامناسب و کاملاً نامناسب استخراج شد. از سوی دیگر متریکهای سیمای سرزمین (CA, NP, Pland, Pd, LPI) در محیط نرمافزار Fragstats بهدست آمد. براساس نتایج، مناطق دهگانة تبریز از نظر برخورداری از زیرساخت سبز در سطح کلاس کاملاً مناسب بدینترتیب قرار دارند: منطقة 1 با برخورداری از 72 درصد در رتبة اول، منطقة 2 با 51 درصد، منطقة 10 با 21 درصد، منطقة 4 با 20 درصد، منطقة 3 و 7 با 17 درصد، منطقة 5 با 14 درصد، منطقة 6 و 8 با 7 درصد و درنهایت منطقة 9 با نداشتن کلاس کاملاً مناسب بهترتیب در ردههای دوم تا دهم قرار گرفتهاند. بررسی نتایج سیمای سرزمین نیز نشان میدهد، وضعیت زیرساخت سبز شهری در مناطق دهگانه، بهجز مناطق 1، 2 و 10، در بقیة مناطق نامطلوب است. همچنین تناسب زیرساخت سبز شهری از منظر عدالت فضایی در سطح مناطق دهگانة کلانشهر تبریز رعایت نشده است.
The present study, with the nature of developmental-applied and descriptive-analytical method, has investigated the spatial distribution of urban green infrastructure of Tabriz metropolitan areas with spatial justice approach. In this study, fuzzy network analysis (ANP Fuzzy) was used to evaluate the suitability of green infrastructure. The green infrastructure was extracted in five completely suitable, appropriate, medium, inappropriate and completely inappropriate classes. On the other hand, landscape metrics (CA, NP, Pland, Pd, LPI) were obtained in Fragstats software environment. The results showed that Zone 1 was ranked as the most suitable class with 72% and other regions were Area Two with 51%, Area Ten with 21%, Area Four with 20%, Area Three and Seven with 17%, respectively. Percentage, Region 5 with 14%, Region 6 and Eight with 7% and finally Region 2 with no proper class rank second to tenth. Survey of landscaping results also showed that the status of green infrastructure in the ten areas except areas one, two and ten is poor. These results indicate that the suitability of urban green infrastructure from the perspective of spatial justice has not been observed in the ten metropolitan areas of Tabriz.
خلاصه ماشینی:
بررسي تناسب زيرساخت سبز شهري با رويکرد عدالت فضايي با استفاده از متريک هاي سيماي سرزمين و تحليل شبکۀ فازي (مطالعۀ موردي : کلان شهر تبريز) حسن محمودزاده *- دانشيار گروه جغرافيا و برنامه ريزي شهري ، دانشگاه تبريز، تبريز، ايران محمد صمدي- کارشناس ارشد جغرافيا و برنامه ريزي شهري ، دانشگاه تبريز، تبريز، ايران مهدي هريسچيان - دانشجوي دکتري جغرافيا و برنامه ريزي شهري ، دانشگاه تبريز، تبريز، ايران پذيرش مقاله : ١٣٩٨/٠٦/٠٨ تأييد مقاله : ١٣٩٩/٠٢/٢٢ چکيده يکي ازچالش هاي مهم رشدشهري وافزايش جمعيت ،تغييرکاربري زمين وازبين رفتن زيرساخت سبزاست .
McGarigal, et al) مي تواند به بهترين نحو ممکن ويژگيهاي ترکيب و توزيع فضاي سبز را نشان دهد؛ از اين رو در اين پژوهش به بررسي توزيع فضايي زيرساخت سبز شهري مناطق دهگانۀ کلان شهر تبريز با استفاده از متريک هاي سيماي سرزمين پرداخته شده است .
مساحت کلاس بنديشدة زيرساخت سبزازکاملامناسب تاکاملانامناسب درسطح کلان شهرتبريز (رجوع شود به تصویر صفحه) در ادامه ، با توجه به جدول ٨ که از نتايج نقشۀ پهنه بندي نهايي زيرساخت سبز کلان شهر تبريز به روش هم پوشاني وزني تحليل شبکه (ANP Fuzzy) استخراج شده است ، منطقۀ ١ با برخورداري ٧٢ درصد از کلاس کاملا مناسب در رتبۀ اول قرار دارد.
The Analysis of Urban Green Space Distribution Using Spatial Justice Approach (Case Study: Ardabil City).
Analysis of the Situation of Green Space with the Approach of Sustainable Urban Development (Case Study: Tabriz City Regions).