چکیده:
یکی از جلوههای مهم زندگی صوفیان و عارفان که نزد محققان کمتر بدان توجه شده، مسئلۀ اهمیت کسبوکار و جایگاه پیشه و حرفه نزد عارفان و سالکان مسلمان است؛ از آنجا که کار و کوشش برای تأمین معاش به اشکال گوناگون در زندگی گروههای مختلف جامعه نمود داشته، در نزد اهل تصوف نیز از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. جایگاه شامخ عرفان و عرفای اسلامی در ادب فارسی و ضرورت بررسی اقوال و اعمال مشایخ عرفان و تصوف، از اهمیت تحقیق است. در این پژوهش که با روش توصیفیتحلیلی و با هدف تبیین، تحلیل و توصیف نگرش عارفان به کار و جایگاه حرفه و پیشه در اندیشۀ عارفان مسلمان شش قرن نخست اسلامی صورت گرفته، مشخص شد که باتوجه به حکایات و اقوال مشایخ صوفیه در متون منثور عرفانی این دوره، شیوههای ارتزاق آنها از سه روش کسب، توکل و دریوزگی بوده است و با وجود رابطۀ حسنۀ سلاطین و مردم با صوفیه، اهل تصوف پیوسته از فتوحات و نذورات، صدقات، عطایا، منابع اوقافی و... بیبهره نبودهاند. بهطور کلی، اکثر صوفیان به پیشه و حرفه اشتغال داشتهاند و از دیدگاه آنان، کار و کوشش، نهتنها برای تأمین معاش آنها بلکه برای کمک به نیازمندان، ضعفا و یاران جایگاهی والا داشته است.
خلاصه ماشینی:
بررسی جایگاه پیشه ها و حرف در اندیشۀ عارفان و سالکان مسلمان تا پایان قرن ششم هجری (بر اساس متون منتخب منثور عرفانی) سید مهدی طباطبایی * ** ملیکا حاجیشعبانیان چکیده یکی از جلوه های مهم زندگی صوفیان و عارفان که نزد محققان کمتر بدان توجه شده ، مسـئلۀ اهمیـت کسب وکار و جایگاه پیشه و حرفه نزد عارفان و سالکان مسلمان است ؛ از آنجا که کار و کوشش بـرای تأمین معاش به اشکال گوناگون در زندگی گروه های مختلف جامعه نمود داشته ، در نزد اهل تصوف نیز از اهمیت خاصی برخوردار بوده است .
در میان این دسته از صوفیان ، عده ای قطع طمع از دیگران را از جمله اهمیت های کسب می شمردند و بر آن بودند که صوفی به وسیلۀ کسب ، طمع نفس خود را از خلق بریده می گرداند و سالک میداند که تا حـق در خزانۀ خویش چیزی دارد، شایسته نیست کـه بـه مخلـوق روی آورد و نیـز بـر آن بودند که اگر بنده برای دیگری بکوشد نزد حق معذور است ، اما برای خویش کوشـش کردن ، معذور نبوده و از نقصـان توکـل اسـت (مسـتملی بخـاری ، ١٣٦٣: ج ٣، ١١٠٨).