چکیده:
هدف: هدف این مقاله بررسی امکان دستهبندی و طبقهبندی اسماء الهی است. اسماء الهی مظاهر یا شاید بهتر است گفته شود فیوضات پروردگاری است که حالت هستیشناسانه دارند؛ لذا طبقهبندی آنها میتواند در طبقهبندیهای علوم و معارف تاثیر بسزایی داشته باشد.
روش: روش این پژوهش کتابخانهای و از نوع بنیادی است. ابزار آن، تفکر و مقایسۀ منابع و متون دینی با یکدیگر است.
یافتهها: عالم صغیر و عالم کبیر مصطلح، دو عالم جداگانه نیستند و آنها را مکمل هم میداند. تقسیمبندی نامهای الهی و تجلیات هستیشناسانۀ فیوضات الهی بر خلق میتواند راهنمای خوبی برای فهم حقایق در جهان باشد. تقسیم اسماء الهی به صفات ثبوتیه و سلبیه، برحسب تکوین و تشریع، صفات خاص پروردگار و مشترک بین او و انسان، نامهای مفرد و مرکب، اسماء دال بر واقعیت و اسماء دال بر فرایند از آن جمله است.
اصالت/ارزش: باآنکه درمورد اسماء الهی در عرفان، خوارق عادات و بعضا فلسفه مطالبی بیان شده است ولی از حیث طبقهبندی هستیشناسانه کاری اساسی صورت نگرفته است. این مقاله میتواند مدخلی برای تحقیقات بیشتر در این زمینه باشد.
Purpose: To assess the feasibility of the classification of the Divine Names mentioned in Qur’an, Nahj al-Balagha and Mafatih al-Jinan according to their forms and meanings.
Method: The present research is a basic, library-based research whose instrument consists of critical thinking and a comparison of religious texts.
Findings: Results indicate that so-called microcosm and macrocosm are not two separate worlds. Classification of the Divine Names and the ontological manifestations of divine blessings and emanations on the created beings (creature) can be served as a guide to discovering and understanding the truths in the world for those who believe in God. Of these kinds of classifications proposed by the current research is classifying the Divine Names into positive and negative attributes/names of God, classifying according to divine generation (or creation or genesis) and legislation, classifying the Divine Names/Attributes into God-specific attributes and common attributes between God and human, classifying them into simple (non-compound) Names and compound Names, and into entity-denoting Names and process-denoting Names.
Originality/value: There are many studies on the Divine Names in mysticism, Sufism, and sometimes ethics, but there is yet no classification of the Divine Names according to their attribution to knowledge and science factors. This paper can be regarded as a beginning for further research in this area
خلاصه ماشینی:
اگر اين آيه و متن دعا در کنار هم قرار گيرد معنايش اين مي شود که خـدا توانمنـدي درک ، فهم ، تجزيه وتحليل و بررسي همۀ پديده هاي عالم را به انسان عطا کرده و ايـن مزيتـي اسـت کـه بـه ديگر موجودات از جمله فرشتگان داده نشده و اين رازي است که خدا در سـورة بقـره چنـدين بـار به آن اشاره کرده و به فرشتگان فرموده است : «من بهتر از شمامي دانم ، من غيب آسـمان هـاو زمـين را ميدانم ، و من مي دانم آنچه را آشکارمي کنيد و آنچه رامي پوشانيد (بقره :٣٣).
اين عطا از جانب خدا صرفا يک امر کمّي نيست که منحصر به نام اشيا باشد، بلکـه کيفـي و استعدادي است که او به بشر اهدا کرده است و با آيۀ ديگري هم که مـي فرمايـد «و ان مـن شـي ء الا عندنا خزائنه و ما ننزله الا بقدر معلوم » هماهنگ است ،و آن به ايـن معنـا اسـت کـه اسـتعدادو توانايي فهم و درک و تحليل و بهره برداري از کيفيت آفرينش موجودات عالم با تعليم اسـماء بـه آدم داده شده است و خدا به هرکس بخواهدبه اندازة ظرفيتش عطامي کنـد.
آيا جزء صفات ثبوتي هسـتند يـا سـلبي؟ و آيـا از صـفات جمال هستند يا جلال ؟ همچنين ، آيـا بـا مـدل دودويـي، يـا هشـت ضـلعي فـدايي کـه در آن همـۀ پديده هاي عالم دسته بندي شده اند قابل مقايسه هستند؟ مـدل هشـت ضـلعي کـه در کتـاب طرحـي جديددرطبقه بندي علوم فدايي (١٣٨٩) آمده است همـۀ پديـده هـا را از کلـي بـه جزئـي تقسـيم کرده است : طبقـۀ اول ، هسـتيشناسـي و معرفـت شناسـي، طبقـۀ دوم ، زمـان و مکـان ، طبقـۀ سـوم ، استمرارو استقرار، و طبقۀ آخر سـاختارو مقـدار مـورد توجـه قـرار گرفتـه اسـت .