چکیده:
زمینه و هدف: استفاده از فضای مجازی به سرعت در حال افزایش است. در چنین شرایطی، حفظ حریم خصوصی و محرمانگی دادهها و سامانههای رایانهای، قانونگذاران را وادار به جرمانگاری اعمال ناقض آنها کرده است. یکی از این جرائم، شنود غیرمجاز است. هدف این پژوهش، تشریح و تبیین ارکان تشکیلدهندۀ این جرم در حقوق جزای ایران و مقایسۀ آن با قوانین کشورهای انگلستان و فرانسه است. روش: تحقیق حاضر، یک تحقیق کیفی با رویکرد تطبیقی است که از نظر هدف، کاربردی و از حیث ابزار تحقیق، اسنادی و کتابخانهای است و اطلاعات گردآوریشده شامل قوانین و مقررات کیفری سه کشور مورد مطالعه و همچنین کنوانسیون جرائم سایبری اتحادیۀ اروپا بوده است که به روش توصیفی- تحلیلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتهاند. یافتهها: یافتهها حاکی از آن است که در مورد اوصاف شخص مرتکب، غیرمجاز بودن شنود، غیرعمومی بودن اطلاعات مورد شنود، مقید نبودن این جرم و در حال انتقال بودن ارتباط، همچنین عنصر معنوی جرم در قوانین سه کشور اشتراک نظر وجود دارد. در هر سه کشور، از مجازات حبس و جزای نقدی و محرومیت از حقوق اجتماعی برای سزادهی استفاده میشود، اما در قانون کیفری فرانسه ممکن است مراسلات در حال انتقال نباشند، اما دستیابی به آنها شنود تلقی شود و نصب تجهیزات انجام شنود غیرمجاز نیز در حکم شنود است. نتیجهگیری: توجه به تدابیر پیشگیرانه در قوانین انگلستان و تنوع مجازات در قوانین فرانسه از جمله مواردی هستند که برای قانونگذار ایران قابل تأسی است.
خلاصه ماشینی:
uk/offences/electronic-communications-offences/ مادة ٣ کنوانسيون جرائم رايانه اي اتحادية اروپا ١، اوصـاف و ويژگـي هـاي جـرم شـنود غيرمجاز رايانه اي را به شرح ذکر کرده است : - شنود به گوش دادن ، نظارت يا ملاحظه محتواي ارتباطات اطلاق مي شود؛ - شنود شامل دستيابي به محتواي داده ها چه به صورت مستقيم (با دسترسي به رايانـه و استفاده از سيستم رايانه اي ) يا به شکل غيرمستقيم (با استفاده از دسـتگاه هـاي اسـتراق سمع الکترونيکي ) مي شود؛ - شنود مي تواند شامل ضبط کردن نيز بشود؛ - ابزارهاي فني شنود ممکن است شامل دستگاه هاي فني متصل بـه خطـوط انتقـال يـا دستگاه هاي جمع آوري و ضبط ارتباطات بي سيم شود؛ - موضوع شنود بايد ارتباطات غيرعمومي داده هاي رايانه اي باشد؛ - شنود مي تواند در جريان انتقال اطلاعات در درون اجـراي يـک سـامانه (ماننـد انتقـال اطلاعات از واحد پردازشگر به صفحة نمايشگر يا دسـتگاه چـاپگر) يـا در جريـان انتقـال اطلاعات از يک رايانه به رايانه ديگر يا در جريان انتقال اطلاعـات در داخـل يـک شـبکه صورت گيرد؛ - امواج الکترومغناطيسي با اينکه داده به مفهوم واقعي آن نيستند، اما چـون مـي تـوان از طريق بازسازي آن ها، داده ها را به دست آورد، شنود شامل شنود امواج الکترومغناطيسـي هم خواهد شد؛ - شنود بايد به ناحق و به طور غيرمجاز صورت گرفته باشد؛ - شنود بايد عمدي واقع شده باشد؛ با توجه به موارد فوق ، مي توان شنود غيرمجاز رايانه اي را به ايـن شـکل تعريـف کـرد: «شنود غيرمجاز رايانه اي عبارت است از گوش دادن و/يا نظـارت و/يـا ملاحظـة محتـواي ارتباطات رايانه اي در حال انتقال خارج از چارچوب قانون ».