چکیده:
آ، الف، ا، (همزه)، اوّلین حرفِ الفبای زبان فارسی و عربی است و نیز نخستین حرف از حروفِ جمّل و ابجد بوده و به حساب جمّل نمایندة عدد یک است. الف، رمز برج ثور است. الف، در ادبیات عرفانی و کلامی و فلسفی، کنایه از ذات یکتای احدیّت، روح اعظم، عالَم تجرید و تفرید و سرِّ بیچون... است. حرفِ الف، به واسطة شکل و جایگاه خاصّ و برخی از ویژگی های منحصربهفرد، یکی از پُرکاربردترین حروف در ساخت مضامین بکر و فضاهای شاعرانه و ترکیبات و تعبیرات نغز و ظریف ادب پارسی به ویژه اشعار عارفانی چون سنایی، عطار، مولوی و شاه نعمت الله ولی است. در اکثر اشعار این شاعران، الف؛ سابق، پیشوا، مظهرِ تنهایی، تجرّد، تفرّد، صداقت، درستی و پاکی است. الف، بیحرکت و ساکن است. آفرینشِ الف، با نقطه آغاز میشود. جملة حروف و اعداد، بر محورِ حرفِ الف میگردند. الف، اوّلین حرفِ آفرینش است. الف، نمادِ خُردی و کوچکی و ریزی هم است. الف، یکی از مشبهبههای پُرکاربرد ادب پارسی است و شعرا در تصاویر و مضامین شعری، خار، هلال ماه، عصا، قلم، انگشت، سرو، ماه نو، کمرِ باریک و... را به الف مانند میکنند. در این مقاله، سعی شده است به کاربرد ادبی و هنری حرفِ الف در اشعار شعرای عارفِ طرازِ اوّل، یعنی؛ سنایی، عطار، مولوی و شاه نعمت الله ولی پرداخته شود.
'A' or 'Alif' the first letter of Persian alphabet, is a prominent vowel in Farsi language. It is the first letter of Abjad numeral system which represents number one in this system. Alif signifies the Taurus astrological sign. In mystical, philosophical, and rhetorical literature, Alif represents unique God, Holy Spirit, God's mercy; Adam's the father, abstract sphere, solitude, and the single mystery and etc. Alif has fallen in love with its stature. Since Alif has accent-like sign overhead, it is rebellious. Despite having tongue, it is dumb and silent. It is regarded as one of the poorest in terms of wealth among letters. It symbolizes poverty, abjection, destitution, vacancy, pauperism, beggary, inexistence, absence, loss, and self-denial. It also suggests nakedness, nudity, embarrassment, self-evidence, preparedness, distress and confusion and adornment.. Alif is motionless and stagnant. Its creation begins with points and dots. All letters and numbers then are founded upon this letter. Alif is the first letter of creation. It also indicates minuteness, brevity and tininess. Alif is the most common simile in Persian literature and the poetry's and prose's images or contents used in Persian literature are described. It was compared to needles, thorn, moon crescent, sticks, pens and plumes, fingers, arrows, bolts, cedars, gallows and scaffolds, newly grown whiskers or beard, half or full moon, and etc. In this article, we try to study the literary, artistic, and video applications of letter Alif in top mystic poets' poetry like Sanaie, Attar, Molavi, Shah Nematollah Vali
خلاصه ماشینی:
اهميت و بيان مسئله شاعران و نويسندگان به آفرينش تصاوير، مضامين ، تعابير و ترکيبات به مدد شکل حروف الفبا، به ويژه حرف «الف » توجه گسترده اي دارند؛ زيرا اين حرف به واسطه ي شکل و جايگاه خاص و برخي ويژگيهاي منحصربه فرد، يکي از پرکاربردترين حروف در ادب پارسي است ؛ به همين دليل در اين مقاله به دامنه ي کاربرد حرف «الف » در خلق تصويرهاي شعري و هنري شاعران عارفي چون سنايي، عطار و مولوي که به تصويرسازي با «الف » توجه خاص داشته اند، مي پردازيم و با تحليل و بررسي مجموعه ي کامل شواهد شعري به دست آمده از اشعار سنايي (ديوان کامل اشعار سنايي و حديقه الحقيقه )، اشعار عطار (ديوان کامل اشعار عطار و منطق الطير) و اشعار مولوي (کليات شمس و مثنوي معنوي) در زمينه ي کاربرد ادبي حرف «الف »، به برساخته هاي ادبي آن در دو ساختار اصلي اشاره مي کنيم ، هرچند در بسياري موارد، در ساخت فضاهاي شاعرانه ، از تداخل و خلط ديگر حروف ، در دامنه ي حروف ديگر، گريزي نيست .
ساختار مضامين ، تصاوير و فضاهاي شاعرانه ، ترکيبات ، تعبيرات نغز و ظريف ادبي براساس شکل و ويژگي حرف الف برخي اشکال و ويژگيهاي خاص و متنوع حرف «الف » که شاعران و نويسندگان ادب پارسي، به ويژه سنايي، عطار و مولوي در اشعار خود، در خلق تصاوير ادبي، از آن ها بهره ميبرند، به قرار زير است : - «الف » در آغاز حروف الفبا قرار دارد؛ بنابراين ، پس ، سابق ، پيشرو، پيشوا، صدرنشين ، نامور، معروف و باکمال است و رتبت و جايگاه آن ، بيشتر و برتر از همه است و پيش از همه به شمارمي آيد.