چکیده:
از جمله سنتهای الهی که در حوزه قرآنپژوهی مطرح است سنت ابتلاء و امتحان است که آیات زیادی در قرآن کریم به این موضوع عنایت دارد این تحقیق با استفاده از شیوه توصیفی تحلیلی و مراجعه به کتب لغت تفاسیر قرآن کریم و مراجعه به احادیث معصومین (ع) فراهم آمده و در پی پاسخ به این سوال است که واژه تمحیص از حیث مفهومی و با توجه به سیاق آیه به چه معناست و با واژههایی مانند فتنه، ابتلاء و امتحان چه ارتباطی پیدا میکند. نتیجه حاصل از آن این است که تمحیص اخص از هر سه واژه فوقالذکر است. از جمله دلایل این ادعا این است که در قرآن کریم این واژه خاص مؤمنین بکار رفته است. از نظر قرآن کریم بستر و زمینهای که موجب تمحیص و تخلیص اهل ایمان می شود مواجهه مؤمن با دشواریهای سخت و طاقتفرسا از قبیل حضور در میدان جهاد نابرابر با دشمنان دین است که با صبر و استقامت و جانبازی برای رضای خدا به عالیترین درجات ایمانی که همان تمحیص ایمان است دست مییابد و پیامد نوید بخش آن آرامش و اطمینان قلب و عزت و سعادت در دنیا و رسیدن به منزلت و آسایش و قرب الهی در آخرت خواهد بود.
Ebtela’ (affliction) and emtehan (examination) are among the divine traditions in the field of Quranic studies, and many verses in the holy Quran deal with them. This research work has been conducted using the analytical-descriptive method and by referring to the commentaries of the Quran and the hadiths of the Infallibles (a.s.), and it aims to find out what the word tamhis conceptually means considering the context of the verse and how it is related to words such as ebtela’, fetneh (sedition) and emtehan. The results reveal that the word tamhis is more specific than the other three words. One of the reasons for this claim is that, in the holy Quran, this word has been particularly used to refer to the faithful. According to the holy Quran, for the faithful to be purified, they need to be faced with such difficult and tough conditions as fighting in the field of unequal jihad with the enemies of religion, which they undertake with patience and perseverance in order to satisfy God and reach the highest degrees of faith, i.e. tamhis of faith. The promising outcome of all this is peace, security, calmness of heart, dignity and happiness in the world and the attainment of dignity, comfort and divine proximity in the Hereafter.
خلاصه ماشینی:
نويسنده تفسير جامع که يک تفسير روايي است به نقل از الکـافي ذيـل آيـه : «أَ حَسِـبَ النَّاسُ أَنْ يتْرَکوا أَنْ يقُوُلوا آمَنَّا وَ هُمْ لا يفْتَنُونَ» (العنکبوت ، ٢) از اميرالمؤمنين عليـه السـلام روايت کرده که آن حضرت در طي خطبـه مفصـلي فرمـود: خداونـد بنـدگان را بـه انـواع سختي ها امتحان ميفرمايد و آنها را به اقسام مجاهده ها و مکروهها مبتلا مي سازد تا تکبر از دل آن ها خارج گشته و خضوع و تذلل در نفس ايشان قرار بگيرد و بدين وسيله مشمول فضل و رحمت خداوند شده و موجبات عفو و آزادي و نجات از شرور و آفات براي آن ها فراهم گردد و اين آيه را در تأييد فرمايش خود تلاوت نمودند و ابن شهرآشـوب بـه سـند خود از عمار و ابي ايوب روايت کرده که گفتند موقعي که اين آيه نـازل شـد پيغمبـر اکـرم صلي اللّه عليه و آله و سلّم بما فرمود: زود باشد که بعد از من حوادث ناگواري روي دهـد به طوري که اين مردم بروي يکديگر شمشير کشيده و بعضي اقـدام بـه کشـتن بعـض ديگـر نمايند و از يکديگر بيزاري بجويند اي عمار اگر به چنين روزي برخورد کنيد بر شما باد که بذيل و دامن علي بن أبي طالب عليه السلام توسل جسته و چنانچه تمامي مـردم بـه راهـي بروند شما فقط به راهي برويد که علي مي رود زيرا هرگز علي شمارا به ضلالت و گمراهـي رهبري نمي نمايد و از راه مستقيم و هدايت منحرف نسازد اي عمار اطاعـت علـي اطاعـت منست و اطاعت من اطاعت خدا است .