چکیده:
یکی از مهمترین مسائل معرفتی، پرداختن به مساله وحدت تشکیکی و وحدت شخصی است. البته این مساله میتواند از زوایای متعددی مورد پژوهش واقع شود. در این مقاله، ابتدا از این موضوع سخن به میان آمده که نظریه وحدت تشکیکی و وحدت شخصی، علاوه بر نظام حکمت صدرایی، در نظامات فلسفی ابنسینا و شیخ اشراق نیز مطرح شده است. در ادامه نیز به سنجش مسائل حکمی در ساحت وحدت تشکیکی و وحدت شخصی نظر شده که محور اصلی مقاله میباشد. در این مقاله، از تفاوتهای اساسیای مانند مطرح شدن واجب به عنوان وجود به شرط لا در ساحت وحدت تشکیکی و و جود «لابشرط مقسمی» در ساحت وحدت شخصی، نظام «علّی و معلولی» در ساحت وحدت تشکیکی و نظام «شان و تشان» در ساحت وحدت شخصی، طرح «وجوب و امکان» در ساحت وحدت تشکیکی و طرد آن در ساحت وحدت شخصی، حمل «حقیقت و رقیقت» در ساحت وحدت تشکیکی و حمل «هو هو» در ساحت وحدت شخصی و دیگر مسائل بحث شده است
One of the most significant issues in epistemology is to examine the graded or individual unity from many different angles. To begin with, it is to be mentioned that not only the theory of graded or individual unity has been proposed by Sardaian theosophy, but also by Avicenna and al-Suhrawardi’s schools of philosophy. The main pivot of the essay is to critically assess the philosophical issues under the graded or individual unity. What has been discussed in this article are: the differences between the necessary being as the being “negatively conditioned” under graded unity and as the being "Almighty" none-conditioned as the source of division under individual unity, the system of causes and effects under graded unity and the system of states or being in a state under individual unity, putting forward the theory of necessity and contingency under graded unity and its rejection under individual unity, res and quasi res predication under graded unity and he-is-he predication under individual predication, and the like
خلاصه ماشینی:
در این مقاله، از تفاوتهای اساسیای مانند مطرح شدن واجب به عنوان وجود به شرط لا در ساحت وحدت تشکیکی و و جود « لابشرط مقسمی» در ساحت وحدت شخصی، نظام «علّی و معلولی» در ساحت وحدت تشکیکی و نظام «شأن و تشأن» در ساحت وحدت شخصی، طرح «وجوب و امکان» در ساحت وحدت تشکیکی و طرد آن در ساحت وحدت شخصی، حمل «حقیقت و رقیقت» در ساحت وحدت تشکیکی و حمل «هو هو» در ساحت وحدت شخصی و دیگر مسائل بحث شده است واژگان کلیدی: سنجش، وحدت شخصی، وحدت تشکیکی، مشاء، اشراق، متعالیه.
لذا در این نگاه، عالم خارج را کثراتی تشکیل میدهند که وحدتِ بین حقایقِ متباینه، امری اعتباری خواهد شد و حال آنکه به نظر میرسد قرائت مذکور، قرائت صحیحی از حکمت مشاء نمیباشد؛ زیرا با تفتیش در کلام مشائین، بدین نکته دست مییازیم که مشائین نیز قائل به تشکیک وجودند و اگر حقایق را متباین میدانند، مرادشان از حقایق همان ماهیات موجوده است که مثار و خاستگاه کثرت هستند، نه هویات وجودیه؛ چنانکه صدرالمتألهین در «الشواهد الربوبیه» میگوید: «فلا تخالف بین ما ذهبنا الیه من اتحاد حقیقة الوجود واختلاف مراتبها بالتقدم والتأخر والتأکد والضعف و بین ماذهب الیه المشاؤون (اقوام الفیلسوف المقدم) من اختلاف حقائقها عند التفتیش» (صدرا الدین شیرازی، 1360، ص7).
بلکه در ساحت وحدت شخصی، حمل وجود «لا بشرط مقسمی» بر مظاهر خویش حمل «هو هو» خواهد شد؛ زیرا حق، در همه مراتب عالیه و دانیه، بهعینه تجلی نموده است و رابطه حق با مظاهر، رابط تشکیکی نیست.