چکیده:
این پژوهش با تکیه بر پارادایم واقعگرایی انتقادی، به زمینهها، ساختارها و مکانیسمهای اجتماعی مولّد جراحی زیبایی مردان در تهران و رابطه دیالکتیکی آنها با عاملیت انسانی پرداخته است. روششناسی پژوهش، بر مبنای روش سه مرحلهای توصیف، قیاس و پسکاوی «آمبر فلچر» استوار شده است. بدین منظور از دو دسته داده کمّی استخراج شده از پیمایشهای ملّی پیشین و دادههای کیفی بهدستآمده از طریق مصاحبه عمیق نیمه ساختیافته با جراحان زیبایی (10 نفر) و مردانی که خدمات جراحی زیبایی دریافت کردهاند (14 نفر)؛ استفاده شده است. یافتهها نشان میدهد که نارضایتی از تصویر بدنی، افزایش اعتماد بهنفس، تایید اجتماعی و ارتباطات اجتماعی در زمره انگیزههای درونی مردان برای اقدام به جراحی زیبایی بودهاند. زنان و چهرههای مشهور به عنوان مشوّقهای بیرونی مردان عمل کردهاند. مراکز جراحی محدود، کاهش شکاف بین هزینههای جراحی زیبایی و درآمد طبقات متوسط جامعه، فقدان تنوع در شیوههای پذیرفته شده ابراز هویت، رشد فزاینده شبکههای اجتماعی مجازی، بازار اقتصادی پررونق حوزه جراحی زیبایی و کاهش اهمیت اجتماعی دین، زمینهها و شرایط اجتماعی لازم را برای جراحی زیبایی مردان فراهم کردهاند. ساختارهای اجتماعی و ساز و کارهای علّی بروز و گسترش جراحی زیبایی مردان در تهران نیز عبارت بودند از: درحالگذار بودن جامعه ایران از سنتگرایی به مدرنگرایی، پزشکیشدن حوزه زیبایی، رشد فزاینده ارزشهای مادی، سیاست رهاسازی فضای پزشکی جامعه توسط وزارت بهداشت، رشد خودگرایی و خودمحوری و زوال اعتماد تعمیمیافته.
This study, based on the Critical Realism paradigm, investigates the social contexts and structures and causal mechanisms which lead to men's cosmetic surgery in Tehran and their dialectical relationship with human agency. The methodology of the research is based on Amber Fletcher's three-step method includes description, deduction and retroduction. For this purpose, two groups of data were collected: the quantitative data which extracted from previous national surveys and the qualitative data that obtained through in-depth semi-structured interviews with cosmetic surgeons (n = 10) and the men who have received cosmetic surgery services(n = 14). The findings show that body image dissatisfaction, increasing of self-esteem, social approval and better social communication were among men's internal motivations for proceeding cosmetic surgery. The women and celebrities has acted as men's external encouragers. Limited surgical centers, reducing the gap between cosmetic surgery costs and middle-class income, a lack of diversity in accepted forms of identity displaying, Increasing growth of virtual social networks, the booming cosmetic surgery market, and diminishing social importance of religion, have provided necessary contexts and social conditions for men's aesthetic surgery. The transition of Iranian society from traditionalism to modernism, medicalization of the aesthetic field, increasing growth of materialistic values, policy of releasing the medical space of the community by the Ministry of Health, growth of self-centeredness and the decline of generalized trust were among the social structures and causal mechanisms which emergenced and expanded men's cosmetic surgery in Tehran.
خلاصه ماشینی:
ساختارهای اجتماعی و ساز و کارهای علّی بروز و گسترش جراحـی زیبایی مردان در تهران نیز عبارت بودند از: درحال گذار بودن جامعه ایران از سنت گرایی بـه مدرن گرایی، پزشکیشدن حوزه زیبایی، رشد فزاینده ارزش های مادی، سیاسـت رهاسـازی فضای پزشکی جامعه توسط وزارت بهداشـت ، رشـد خـودگرایی و خودمحـوری و زوال اعتماد تعمیم یافته .
البته بر اساس برخی تحقیقات ، این روند روزافزون گرایش مـردان بـه جراحی زیبـایی و سـاخت بـدنی مطـابق بـا اسـتانداردهای معاصـر، تحـت تـأثیر فرهنـگ سلبریتیها و افراد مشهور کـه از طریـق رسـانه هـای جمعـی نظیـر سـینما و اینترنـت ارائـه میشوند؛ واقع شده است (٢٠٠٧,Pitts-Taylor).
با وجود اینکه جامعه امروز ایران ، مبتنی بر ارزش ها، هنجارها و سـاختارهای دینـی اداره میشود و حتی برخی فقهای شیعه به صورت آشکار، مردان را از مدیریت بدن به نحوی کـه شخصیت مردانه به ویژگیهای زنانه نزدیـک شـود؛ منـع کـرده انـد(فلاح زاده ،١٣٩٥)، رونـد فزاینده مراجعه مردان برای جراحی زیبـایی در یـک دهـه اخیـر در اغلـب منـاطق کشـور و به ویژه در کلان شهرها، خود را بـه مثابـه مسـأله ای اجتمـاعی کـه نمایـان گـر شـکاف میـان ارزش های رسمی و غیررسمی در جامعه میباشد؛ آشکار سـاخته اسـت .
پورنصیری و همکارش (١٣٩٥) نیز با استفاده از نظریه زمینه ای، علل و عوامل مـرتبط بـا جراحی زیبایی زنان و مردان در شهر آستارا را مطالعه کرده و نشـان داده انـد کـه عـواملی از جمله رسانه ها و نفوذ مدل های نقش ، ادراک و اهمیت زیبایی و انگیزه همسریابی بـه عنـوان شرایط علّی شناخته شده ، فراگیری عمل و فشار هنجاری و شرایط مالی، شـرایط زمینـه ای و مداخله گر درباره جراحی زیبایی بینی میباشد.