چکیده:
گسترش دانش در حوزه علوم انسانی مبتنی بر معرفتشناسی، هستیشناختی و روششناختی شکل میگیرد. در این بین «روششناسی» مبنای تولید علم در همه رشتههاست و روششناسی معرفت علمی نیز بر سه عنصر پارادایم، نظریه و روش استوار است. هدف این مقاله بررسی «روش تحقیق» پژوهشهای حوزه جغرافیا و برنامهریزی شهری میباشد. روش این مقاله سنجش اعتبار سازهای مقالههای حوزه رشته جغرافیا و برنامهریزی شهری است.
نتایج نشان میدهد مهمترین روش استفادهشده در حوزه جغرافیا و برنامهریزی شهری، که همان «مشاهده» است و مهمترین ابزار که «پیمایش» میباشد، به مرور به فراموشی سپرده شده است و امروزه شکل ناقصی از دوران سلطهٔ کمّیگرایی در پژوهشهای حوزه مقالات جغرافیا و برنامهریزی شهری ایران رایج است. درنتیجه انتظار تولید دانش علمی بدون توجه به اصول روششناسی معرفت علمی (پارادایم، نظریه و روش)، انتظاری نابجا در تولیدات اخیر پژوهشهای حوزه جغرافیا و برنامهریزی شهری است.
در روششناسی جغرافیا و برنامهریزی شهری ایران چگونگی ورود به واقعیت (واقعیتهای یک شهر شامل: اجتماعی، کالبدی و طبیعی)، مدل ورود به واقعیت (قیاسی یا استقرایی)، روش اندازهگیری متغیرهای موجود در شهر (کمّی، کیفی یا ترکیبی) و سرانجام نظامهای ارزشی و نقش آنها در پژوهش، به درستی مدنظر قرار نمیگیرد.
The purpose of this paper is to review the "research method" of research in the field of geography and urban planning. The method of this paper is to assess the structural validity of articles in the field of geography and urban planning. The results show that the most important method used in the field of geography and urban planning, which is "observation", and the most important tool, which is "survey", has been forgotten over time. Today, the imperfect form of quantitative methods in research has dominated. As a result, the expectation of producing knowledge based on the principles of methodology (paradigm, theory and method) is false. In the methodology of geography and urban planning of Iran; how to enter reality (the realities of a city include: social, physical and natural), the model of entering into reality (deductive or inductive), the method of measuring variables in the city (quantitative, qualitative or mixed).