چکیده:
در هر سرزمین، مردم دارای گونههایی به خصوص از آداب و عادات اجتماعی هستند که تقریباً در تمامی آنها کم و بیش دیده میشود. طبیعی است که این خصوصیات و عادات دارای نتایج جامعه شناسی در بسیاری از ابعاد است. هدف پژوهش حاضر بررسی برخی از این این عادات و رفتارهای اجتماعی در جامعه روزگار قاجار است. که از منظر آسیب رسانی به اقتصاد آن روزگار در کنار علل اصلی مورد پژوهش قرار گرفته است. از جهتی نیز مطبوعات به دلیل نقش آنها به عنوان مهمترین منابع اطلاع رسانی در زمانه خویش، در تحقیقهای تاریخ معاصر حائز اهمیت میباشند، این مقاله نیز منبع مطالعات خویش را براساس مندرجات هفتگی «حبلالمتین کلکته» قرار داده است. هدف اصلی این پژوهش بررسی ریشهها، عوامل و پیآمدهای بازدارنده رشد اقتصادی این گونه خصائص و رفتارها در ایران دوره قاجار است. این مقاله که به روش توصیفی-تبیینی و با مطالعه بیش از صدها شماره از روزنامه حبلالمتین این نتیجه رسیده است که از دیدگاه نشریه این خصوصیات و رفتارها ریشه در باورهای کهن، سنتگرایی، خرافه پرستی و برداشتهای نادرست از آموزههای دینی، عدم علم و آگاهی کافی و در برخی از آنها فخر و مباهات و زیاده خواهی است.
خلاصه ماشینی:
ارسالکنندگان مکتوبات، که تعداد چشمگیری از آنان شب و روز خود را در بین هموطنان خود، که آلودة اینگونه عادات و رفتارها بودند، گذرانده و میتوان گفت از طبقة آگاه و روشنفکر جامعة خویش بودند و درک عمیقی از اینگونه مسائل داشتند با اطلاعرسانی و استمدادطلبی کارگزاران حبلالمتین را در این راه تشویق کردند و یاری رساندند.
این مقاله، همانطورکه از عنوان آن پیداست، برخی از عادات و رفتارهای اجتماعی ایرانیان در دورة قاجار را براساس مندرجات هفتهنامة حبلالمتین کلکته بررسی میکند؛ خلقیات و عاداتی که اثری بازدارنده در پیشرفت اقتصادی آن عصر همراه دیگر عوامل داشته است.
همچنین در مقالهای دیگر از کار مشترک همین نویسنده با آقایان غلامحسین زرگرینژاد و سینا فروزش (1396) با نام «بررسی وضعیت معادن در دورة قاجار با تکیه بر مندرجات روزنامة حبلالمتین کلکته» میتوان در انتقاد از دیدگاه و عملکرد مردم جامعة آن روزگار در عدم بازدهی اقتصادی معادن مطالبی با مضمون مقالة حاضر یافت.
حبلالمتین چهار دهه از زبان مراسلهکنندگان خویش و سردبیر مطالب و مقالات ارزندهای را از یکی از مقاطع موردتوجه دورة قاجار که نهضت مشروطه نیز در آن میگنجد به خوانندگان خویش عرضه میدارد و امتیاز نام و عنوان مقالة حاضر در رابطه با حبلالمتین در این است که شتابزدگی و کمبود وقت کافی بهمنظور تجزیهوتحلیل رویدادها، که از نقایص روزنامهنگاری است، بحث موردنظر را شامل نمیشود.