چکیده:
شعر و ادب فارسی به ویژه ادبیات مذهبی و آیینی در عهد صفویه، با توجه به اقبال پادشاهان صفوی به مذهب تشیع، مورد استقبال بیشتر واقع شد. از لحاظ سبک شعری، اگر چه شاعران به خاطر گرایش به تقلید در حالت رکود به سر میبرند؛ اما برخی شاعران مضامین جدیدی در شعر پدید آوردند که در نوع خود بی نظیربود. این مقاله با روش تحلیلی و با هدف بررسی تصویرهای ادبی با عناصر مذهبی در عهد صفوی با نگاهی به شعر محتشم کاشانی انجام شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که عناصر مذهبی رایج در این دوره به ویژه درشعر محتشم شامل عبارات قرآنی، اسامی شخصیتهای دینی و مذهبی و پیامبران الهی، واژگان و اصطلاحات دینی رایج در دستورات اسلام و اولیا، معجزات پیامبران الهی، احادیث نبوی، اماکن مقدس، بهشت، جهنم و ... است که در این بین اشعار محتشم کاشانی در حوزه دین و مذهب بسیار بیشتر از سایر شاعران از این موضوع بهره برده است.
Persian Poetry and Literature, especially Religious and Religious Literature in the Safavid Period, Were Welcomed by the Shiite Religion of the Safavid Kings. In terms of poetic style, although poets are in a state of decline due to their tendency to imitate, some poets have created new themes in poetry that are unique in their kind. This article has been done analytically with the aim of examining literary images with religious elements in the Safavid era by looking at Poetry of Mohtasham Kashani. The results show that the religious elements prevalent in this period, especially in the poem, include Qur'anic expressions, names of religious and religious personalities and divine prophets, religious vocabulary and idioms in Islamic and religious orders, miracles of divine prophets, prophetic traditions, holy places Heaven, hell and so on. In the meantime, the poetry of Mohtasham Kashani in the field of religion and religion has benefited much more from other poets
خلاصه ماشینی:
(27-26 در آثار پنج شاعر معروف سبک هندي ميتوان اصطلاحات و تصاوير ادبي مذهبي را يافت امّا نکته مورد بحث اينجا است که اگر منظور از عناصر مذهبي، عناصر و اصطلاحات مختص به دين اسلام باشد پس نتيجه کار و نتيجه ي تحقيق فقط به اصطلاحات و عناصر و شخصيت هاي مذهبي اسلام از ظهور اسلام و بعثت حضرت محمد (ص ) و بعد از آن امامت حضرت علي (ع ) تا دوره ي معاصر که دوره ي غيبت حضرت مهدي (عج الله ) به عنوان آخرين امام و يگانه منجي بشريت مربوط ميشود امّا اگر معني تحقيق و مذهب را اصطلاحات مذهبي و ديني از ظهور آدم و بعد از آن پيامبران الهي مانند حضرت سليمان و آدم و يوسف (ع ) و غيره و نيز يک سري اصطلاحات ديني مانند قناعت و کرامت و ملامت باشد پس لازم است که تمامي آن ها را ذکر کنيم که سعي شده است هر عنواني که به سرنوشت دنيوي و اخروي انسان مربوط است و از دستورات خداوند ميباشد چه در دوره ي ظهور اسلام و چه در قبل از ظهور اسلام را ذکر کنيم .
بهر کتاب حسن تو بر صفحه فلک مي بندد از شعله خود مسطر آفتاب (همان : ١٧) صفحه فلک : اضافه تشبيهي و نيز استعاره مکنيه در آفتاب : يعني براي کتاب جمال تو بر روي صفحه فلک آفتاب از اشعه خود قلم ميزند.
دست عتاب حق به در آيد ز آستين چون اهل بيت دست در اهل ستم زدند(همان :٣٤) استعاره مکنيه : عتاب به انساني تشبيه شده است که دست دارد و از آستين بيرون ميآورد.