چکیده:
در شماره 30 مجله مطالعات تفسیری مقالهای با عنوان "گوینده و تناسب آیات"انّی لم اخنه بالغیب..... و ما ابرّئ نفسی انّ النّفس..... "در تفاسیر امامیه" منتشر شده است. در این مقاله سعی شده است دو رویکرد از گوینده آیات 52 و 53 سوره یوسف ارائه گردد. در رویکرد اول حضرت یوسف (ع) گوینده است و در رویکرد دوم گوینده زلیخا است. نویسنده با ذکر دلایلی رویکرد اول را پذیرفته و رویکرد دوم را رد کرده است. با نقد دلایل رویکرد اول و پاسخ به ردیههای رویکرد دوم سعی شده است رویکرد اول را پذیرفته و البته در آن این تغییر را مطرح کنیم که مفعول جمله "لم اخنه" و فاعل جمله "لیعلم" کسی غیر از عزیز مصر نیست. در واقع زلیخا در آن مجلس اعلام میدارد: من این اعتراف را کردم تا شوهرم بداند که در پنهانی به او خیانت نکردهام. این نگاه در حالی است که معتقدین به گوینده بودن زلیخا ضمایر فاعلی "لیعلم" و مفعولی "لم اخنه" را به یوسف (ع) برگرداندهاند. این نگاه مورد تایید مفسرانی همچون ابن کثیر و معرفت است.
خلاصه ماشینی:
طبق تفسیر اول یوسف (ع ) حکمت تأخیر در اجابت درخواست پادشاه را این امر معرفی مینماید که میخواهد اعلام کند که در حق همسر عزیز یا زنان دربار مصر خیانتی مرتکب نشده است و طبق تفسیر دوم زلیخا در حضور پادشاه مصر و بعد از اعتراف زنان درباری به پاکدامنی یوسف (ع ) به جرم خود در کام جویی از یوسف (ع ) و صداقت وی در عدم تعرض به او اعتراف نمود.
سؤالاتی که در این خصوص مطرح است اینکه : آیا زلیخا زنی هوسران است ؟ آیا خطایی رخ داده است ؟ هدف یوسف از برگرداندن فرستاده پادشاه چیست ؟ آیا میخواهد برائت خویش را اعلام کند و قصد دارد از زلیخا شکایت نماید؟ و سرانجام گوینده آیه ٥٢ و ٥٣ کیست و در آیه به چه کسی خیانت نشده است ؟ با پاسخ گوئی به این سؤالات مقاله فوق الذکر نقد میشود و دیدگاه جدیدی به مخاطبان ارائه میگردد.
از سویی نمیخواست خانمی که سال ها به او خدمت کرده است ، موجبات بیحرمتی او فراهم گردد، و از سوی دیگر دفع و دخل مقدر کرد و قبل از اینکه پادشاه از او بپرسد که چگونه چنین انسان عالم و با هوشی که تأویل خواب را به این خوبی میداند، باید در زندان باشد، بر همین اساس از فرستاده پادشاه درخواست کرد تا تحقیق شود چرا زنان مصری دستان خود را بریدند؟ یوسف (ع ) در این درخواست ، بیآنکه زلیخا را مستقیم متهم کند، به بیگناهی خویش از وی اعتراف گرفت و بیآنکه از پادشاه بخواهد که از زلیخا بپرسد، از کنایه استفاه کرد که از تصریح بسیار رساتر است .