چکیده:
براساس مبانی نظام اقتصادی سرمایهداری، در عرصة اقتصادی دو اصل رفتاریرقابت اقتصادی(رفتار مطلوب) و انحصار(رفتار نامطلوب) مطرح شده است.همین نگاه به ادبیات اقتصاد اسلامی و ایران نیز راه یافته است و رقابت اقتصادیمحض یا رقابت اقتصادی با پسوند یا پیشوندی، رفتار اقتصادی مطلوب، شناختهشده و به عنوان مؤثرترین مؤلفه در طراحی نظام اقتصادی اسلام و ایران بر آنتاکید میشود. بهرغم اهمیّت این امر در طراحی و اجرای نظام اقتصادی اسلام وایران، هیچ تحقیقات درخوری دربارة تبیین موضوع رقابت اقتصادی، موضوعاتمرتبط با آن، احکام فقهی رقابت اقتصادی و نیز احکام موضوعات مرتبط بارقابت براساس مبانی و فقه اسلامی صورت نگرفته است. بنابراین، این تحقیق درپی پاسخ به این پرسش است: آیا رقابت اقتصادی مورد تایید آموزههای اسلامیاست؟ این تحقیق معتقد است که اگر براساس مبانی و فقه اسلامی رفتار رقابتاقتصادی تحلیل شود، این فرضیه قابل اثبات است: رقابت اقتصادی براساسمفهوم متداول آن، رفتاری غیر مجاز است. همچنین، در صورت جواز، اینکه ایناصل رفتاری، مبنای طراحی نظام اقتصادی اسلام قرار گیرد، با تردید جدیمواجه است. این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی و گردآوری اطلاعات -کتابخانهای و با بهرهگیری از روشهای عقلایی، درصدد پاسخگویی به پرسشمطرح شده و اثبات فرضیة تحقیق است.
خلاصه ماشینی:
(ميرمعزي، ١٣٩٠: (433-448 نويسنده ي مقاله نيز در کتاب نظام اقتصاد علوي با بررسي رقابت اقتصادي نظام سرمايه داري و علت شکل گيري چنين رفتاري در عرصه ي اقتصادي براساس مباني نظام سرمايه داري، انگيزه هاي رقابت در اقتصاد اسلامي را ارايه داد و معتقد شد که رقابت اقتصادي در اقتصاد اسلامي عبارت است از: «چشم و هم چشمي افراد و ترغيب شدن آنان از تلاش ديگران براي سعي بيشتر در فعاليت هاي اقتصادي براي کسب سود بيشتر است ؛ به طوريکه اين رفتار آن ها به حد رفتار انحصارگرانه يا به حد ارتکاب امور حرام و ضد ارزشي نرسد.
اما به رغم تلاش هاي علمي انجام گرفته ، به نظر ميرسد که تبيين دقيق موضوع رقابت اقتصادي و مفاهيم مرتبط با آن و نيز بررسي حکم فقهي رفتار رقابت اقتصادي، نيازمند تحقيق جديدي است .
چون به کارگيري اين واژه باعث جهت دهي اذهان و نيز رفتارها و روابط در عرصه ي اقتصاي به سمت همان معناي رقابت اقتصادي نظام سرمايه داري ميشود،آن گاه ممکن است چنين رفتاري در عرصۀ اقتصادي نهادينه شود و جامعه اسلامي دچار آسيب هاي ناشي از چنين رفتاري گردد.
چون به رغم زحمات قابل تقدير، اما محققان بيان نکرده اند که چگونه ميتوان در عمل بين رقابت شکل گرفته در نظام سرمايه داري و مثلا رقابت و تعاون يا رقابت سالم تفکيک نمود و مردم را به آن هدايت کرد؟ در بحث مفاهيم مرتبط با مفهوم رقابت اقتصادي، اين مطلب بيشتر روشن ميشود.