چکیده:
امروزه پدیده انقلاب اطلاعاتی و ارتباطی و محصول شناختهشده آن یعنی فضای مجازی و شبکههای اجتماعی در حال ایجاد تغییرات بنیادین و وسیعی در ماهیت اشکال و ساختارهای سیاسی اجتماعی در جوامع گوناگون است و این امر ذهن پژوهشگران را درباره چگونگی و پیامدها و تأثیرات این تغییرات مشغول داشته است. فضای مجازی بر تمامی عرصههای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جوامع مؤثر بوده و با توجه به ظرفیتهایی چون سرعت، فراگیری، دسترسی دائم، تعامل دوسویه و چند سویه، فرا مکانی و فرازمانی توانسته بهعنوان ابزاری اساسی و مؤثر بر روابط میان شهروندان مطرح شود. پژوهش در پی بررسی نقش فضای مجازی و شبکههای اجتماعی بر ایجاد و تقویت حوزه عمومی در میان ایرانیان است. پژوهش با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و مطالعه اسنادی و کتابخانهای و در جمعآوری اطلاعات از کتب نشریات مقالات و سایتهای اینترنتی بهرهگیری شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد فضای مجازی و جدیدترین دستاورد آن یعنی شبکههای اجتماعی در جهتدهی و تنویر افکار عمومی، افزایش آگاهی بخشی در جامعه، تقویت کارکردهای جامعه مدنی و سازمانهای مردمنهاد نقشی مهم و بنیادین ایفا مینماید. نتایج پژوهش حاکی از این نکته است که فضای مجازی در بازتعریف و تقویت حوزه عمومی در میان ایرانیان نقشی مؤثر و مثبت داشته است.
خلاصه ماشینی:
نقش فضای مجازی بر وضعیت حوزه عمومی در ایران سعید بشیری */ سید مصطفی ابطحی **/ علی مرشدی زاد*** 2 1 چکیده امروزه پدیده انقلاب اطلاعاتی و ارتباطی و محصول شناخته شده آن یعنی فضای مجازی و شـبکه های اجتماعی در حال ایجاد تغییرات بنیادین و وسیعی در ماهیت اشکال و ساختارهای سیاسی اجتماعی در جوامع گوناگون است و این امر ذهن پژوهشگران را درباره چگونگی و پیامدها و تـأثیرات ایـن تغییـرات مشغول داشته است .
هابرماس در تشریح حوزه عمومی موقعیتی را توصیف میکند که در آن افراد میتوانند در مورد مسائل مربوط به حوزه به صورت انتقادی بحث کنند و گاهی از موضوعات عمومی به دست آورند در این فضا است که افکار عمومی شکل میگیرد و فضای عمومی و مشترک که در آن تصمیمات از راه گفتگو اتخاذ میشود؛ در وضعیت آرمانی گفتگو افراد با یکدیگر صحبت میکنند تا درباره اینکه کدام اندیشه ها ارزش ها معتبرند به تفاهم برسند، با ظهور فناوریهای نوین ارتباطی و گستردگی فضای مجازی جهان وارد دوران جدیدی شده است که با عناوین ویژه مانند جامعه اطلاعاتی و جامعه شبکه ای از دوره های پیش از خود متمایز میشود.
پژوهش در پی پاسخگویی به این سؤال که فضای مجازی چه نقشی بر حوزه عمومی در میان ایرانیان دارد؟ در تبیین فرضیه پژوهش از دیدگاه ها و نظریات کاستلز و هابرماس استفاده شده و این چنین بیان میشود «فضای مجازی از طریق جهت دهی به افکار عمومی، تقویت سازمان های مردم نهاد و جامعه مدنی و ارتقای آگاهیهای سیاسی اجتماعی نقشی تأثیرگذار و مثبت بر بازتعریف ، احیا و تکوین حوزه عمومی در میان ایرانیان دارد».