چکیده:
طنز در شمار یکی از مقولههای جذاب زبان قرار دارد که به شکل نامحسوسی به مسائل فرهنگی، سیاسی و اجتماعی میپردازد و به دلیل در امان ماندن از انتقادات و فیلترهای موجود در جامعه و نیز جهت برقراری رابطهای نزدیک با مخاطبان از آن استفاده میشود. در این میان با ورود ابزارهای ارتباطی تازه، جنبههای نوینی به مباحث ترجمۀ طنز افزوده شده است به ویژه در ترجمۀ طنزهایی که در قالب فیلم کوتاه، بلند و سریال عرضه میشوند. هدف از نگارش مقاله پیش رو، ارزیابی عملکرد مترجم در رویارویی با عبارتهای طنزآمیز بوده و فرآیند تحقیق مبتنی بر بررسی دادههای به دست آمده از مجموعه طنز عربی «مدیر عام» به لهجۀ شامی (سوریهای) و دوبله فارسی آن که از صداوسیما پخش شده، است. بدین منظور 215 عبارت و جمله طنزآمیز استخراج شده است و میزان بهکارگیری راهبردهای ترجمه، طبق نظریۀ هنریک گاتلیب (1992) تحلیل شد. یافتههای این تحقیق نشان میدهد «دگرنویسی» و «جابهجایی» به ترتیب بیشترین انتخابهای مترجم در ارائۀ ترجمه بوده است. همچنین عوامل و محدودیتهای فرهنگی نه تنها موجب بالا رفتن میزان استفاده از «کوتاهسازی» عبارتهایی توسط مترجم شده است که در بخشهایی از سریال شاهد حذف سکانسهای متعدد و نیز قسمتهایی از مجموعه هستیم.
Humor is one of the interesting aspects of language dealing with cultural, political, and social issues indirectly. Due to escaping criticism and filtering, humor is drawn on to establish a close relationship with the audience. With the advent of new communication tools, the translation of humorous expressions, especially in short and long films and series, began to take on new aspects. Accordingly, the present study aimed at evaluating the translator’s performance in translation of humorous expressions. To achieve this aim, in the research procedures, the data obtained from the Persian dubbing of the "general manager's" series (in Syrian accent) which was broadcasted from Islamic Republic of Iran Broadcasting (IRIB) were evaluated. In fact, 215 humorous expressions were extracted from the series and the frequency of using translation strategies proposed by Gottlieb (1992) was determined. The findings revealed that "paraphrasing" and "dislocation" were among the most frequently used strategies of the translator. Furthermore, cultural restrictions not only have led to the "condensation" of the expressions but also to omission of some sequences of the movie.
خلاصه ماشینی:
ارزيابي شيوه هاي ترجمۀ عبارت هاي طنزآميز سريال «مدير عام » و دوبله فارسي آن بر اساس راهبردهاي گاتليب ١ـ مريم حاجي زاده ٢ـ احمدرضا صاعدي ٣ـ منصوره زرکوب ٤ـ محمود افروز ١ـ دانشجوي دکتري زبان و ادبيات عربي دانشگاه اصفهان ، اصفهان ، ايران ٢ـ دانشيار زبان و ادبيات عربي دانشگاه اصفهان ، اصفهان ، ايران ٣ـ دانشيار زبان و ادبيات عربي دانشگاه اصفهان ، اصفهان ، ايران ٤ـ استاديار زبان انگليسي دانشگاه اصفهان ، اصفهان ، ايران (تاريخ دريافت : ١٣٩٨/٠٦/١٦؛ تاريخ پذيرش : ١٣٩٨/١١/١٢) چکيده طنز در شمار يکي از مقوله هاي جذاب زبان قرار دارد که به شکل نامحسوسي به مسائل فرهنگـي، سياسـي و اجتماعي ميپردازد و به دليل در امان ماندن از انتقادات و فيلترهاي موجود در جامعه و نيـز جهـت برقـراري رابطه اي نزديک با مخاطبان از آن استفاده ميشود.
هدف از نگارش مقاله پيش رو، ارزيابي عملکرد مترجم در رويارويي با عبارت هـاي طنزآميز بوده و فرآيند تحقيق مبتني بر بررسي داده هاي به دست آمده از مجموعه طنز عربي «مـدير عـام » بـه لهجۀ شامي (سوريه اي) و دوبله فارسي آن که از صداوسيما پخش شده ، است .
در مـواقعي کـه مترجم براي ارائه ترجمۀ بهتر، عبارت يا جمله اي را نيازمند به توضـيح بدانـد از ايـن راهبـرد استفاده ميکند؛ اين توضيح ها گاه ساده و تنها براي منتقل کردن موفق تر فضاي طنز بـه کـار برده ميشود که نمونه هاي آن در اين سريال و دوبله آن آمده است ؛ به عنوان مثـال ، متـرجم سه جمله طنز عربي را در چهار جمله به مخاطب زبان فارسي منتقل کرده است .