چکیده:
حجاب یکی از موضوعات مهم در عرفان اسلامی است که در قرآن کریم نیز ذکر شده است. در عرفان و تصوف هر چیزی که مانع سلوک و وصال و حائل میان بنده و خداوند گردد، حجاب نامیده میشود. عرفا اگرچه تعداد حجابها را بیشتر از هفتاد هزار میدانند اما بهطورکلی، حجاب در کتب عرفانی به دو بخش «ظلمانی» و «نورانی» تقسیم میشود. حجابهای ظلمانی که از تبعات نفس و شهوات هستند شامل اخلاق و صفات ناپسند و زشتی که مانع رسیدن سالک به کمال میشوند. حجاب نورانی نیز حجاب عالم ارواح و مجردات هستند که موجب دوری از خداوند و احتجاب از حضرت حق میشوند. در این پژوهش، موضوع حجاب نفس در مثنوی مولانا و کشفالمحجوب هجویری تحلیل و مقایسه شده است. در کشفالمحجوب فصـول خاصی به حجاب و کشف آن اختصاص داده شده اما در مثنــوی مولانا سخن از حجاب در لابهلای مطالب عرفانی و داستانهای این کتاب گنجانده شده است، حجابهای ظلمانی در مثنوی و کشفالمحجوب به امور جسمانی، نفسانی و دنیایی تقسیمبندی میشوند.
Abstract
Hijab is one of the important issues in Islamic mysticism, which is also mentioned in the Holy Qur'an. In
mysticism and mysticism, anything that interfere with the conduct, between the servant and the Lord, is called a
veil. Mysticism Although the number of veils is more than seventy dozen, but in general, the veil in the mystical
books is divided into two sections: "dark" and "light". The tropical volcanoes, which are the effects of self and
lust, include immoral and ugly traits that prevent the seeker from reaching perfection. The light hijab is also the
veil of the universe of ghosts and divorces that prevent Allah from taking away the truth. In this research, the
issue of hijab and its types in Mathnavi Rumi and Kashif al-Mahjub Hojaviri have been compared and
compared. In the discovery of al-Mahjub, special chapters have been dedicated to the veil and its discovery, but
in Rumi's Masnavi, the veil has been included in the mystical material and the stories of this book. The hijab of
oppression in Mathnavi and the discovery of Al-Muhajub are divided into physical, emotional and worldly
affairs.
خلاصه ماشینی:
در این پژوهش، موضوع حجاب نفس در مثنوی مولانا و کشفالمحجوب هجویری تحلیل و مقایسه شده است.
واژههاي كليدي: حجاب، حجاب نفس، عرفان، هجویری، مولوی، مثنوی، کشفالمحجوب 1- مقدمه هدف اصلی عرفان و تصوف، وصال به حق و رسیدن به معرفه الله است اما در این راه موانعی وجود دارد که در عرفان از این موانع به حجاب تعبیر شده است.
مقاله یا پایان نامهای که به مقایسۀ موضوع حجاب نفس در مثنوی مولانا و کشفالمحجوب پرداخته باشد یافت نشد، اما برخی مقالات و پایان نامه ها، موضوع حجاب (بطور خاص: علم بعنوان حجاب نورانی) را در اشعار امام خمینی (ره) و عطار مورد بررسی قرار داده اند: حسین پور، علی (1382) حجاب اکبر در اشعار و آثار امام خمینی (ره)، مجلۀ آیینه پژوهش، شماره 79 رشاد، علی اکبر (1384) شرح حجابهای نورانی معرفت در شعر امام (ره)، مجلۀ کتاب نقد، شمارۀ 35 عابدی، احمد (1382) حجابهای نورانی و ظلمانی از دیدگاه امام خمینی (ره)، مجلۀ آیینه پژوهش، شماره 79 طباطبایی، فاطمه (1383) علم، حجاب نورانی به روایت امام خمینی (ره)، مجلۀ پژوهشنامۀ متین، شمارۀ 25 طباطبایی، فاطمه (1380) علم، نور یا حجاب به روایت امام خمینی (ره)، مجلۀ پژوهشنامۀ متین، شمارۀ 11 و 12 سازندگی، نرجس خاتون (1388) حجابهای عرفانی، مقدمات و ارکان نماز از دیدگاه امام خمینی (ره)، پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی حجازی، لیلا سادات (1387) حجابهای نورانی و ظلمانی از دیدگاه امام خمینی (ره) و ابن عربی پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه باقرالعلوم ب.
در مورد شناخت شناخت نفس در کشفالمحجوب آمده است: نفس و روح هر دو از لطايف اند اندر قالب (كشف المحجوب: 296) معرفت صفت جز به شناخت جمله قالب معلوم نگردد؛ و طريق شناختن آن، بيان اوصاف انسانيت باشد و سر آن.