چکیده:
در این مقاله با بررسی برخی نامهای رایج در کشتی ایران، به اهمیت نامگذاری در این ورزش از زوایای مختلف میپردازیم. بررسی همشکلی بین انتخاب نام برای فنون و شیوهی اجرای فن، استفاده از نامهای خاص و ریشهشناسی تطبیقی بعضی نامها به ما در روشن شدن حافظهی تاریخی این ورزش کمک کرده و جنبههای فرهنگی آن را در پیوند با زندگی روزمره جامعهی ایران آشکار ساخته است. بررسی نامها در جسمیشدگی فنون کشتی یکی از مواردی است که با توجه به سابقهی تاریخی این ورزش تاکنون به آن پرداخته نشده است. این در حالی است که بررسی ریشهشناسی نامها در ورزش کشتی دقت ایرانیان را در انتخاب بهینهی نامهای فنون نشان میدهد. در این نوشتار با روش تحقیق کتابخانهای و میدانی، پس از ریشهشناسی تطبیقی برخی فنون در فارسی و انگلیسی به دستهبندی نامهای این ورزش پرداختیم. نتایج تحقیق نشان داد که ایرانیان با بهکارگیری اسامی حیوانات، عناصر طبیعی، اجزای بدن، ابزار، مشاغل، ترکیبات مکانی، و ترکیبات جهتی و حرکتی نامگذاری فنون این ورزش را به انجام رساندند که خود نشاندهندهی پیوند کشتی با تاروپود فرهنگی ایرانزمین و قدمت و اصالت این فنون به لحاظ تاریخی در کشورمان است.
In this article, we have studied and classified the names used in wrestling in Iran. The work combines a historical
as well as some etymological surveys. The roots of names in wrestling were categorized into the names of
animals, jobs, body parts, movements, tools, nature elements, body moods, places and other names (like Turkish
names and names with unspecified roots). It was shown that the names of animals, jobs and tools were used with
a high frequency as well as the names of body parts and movements in naming the wrestling techniques in Iran.
Dog was the most used name in animals and leg was the most frequent element in body parts for this naming.
خلاصه ماشینی:
بررسی همشکلی بین انتخاب نام برای فنون و شیوهی اجرای فن، استفاده از نامهای خاص و ریشهشناسی تطبیقی بعضی نامها به ما در روشن شدن حافظهی تاریخی این ورزش کمک کرده و جنبههای فرهنگی آن را در پیوند با زندگی روزمره جامعهی ایران آشکار ساخته است.
نتایج تحقیق نشان داد که ایرانیان با بهکارگیری اسامی حیوانات، عناصر طبیعی، اجزای بدن، ابزار، مشاغل، ترکیبات مکانی، و ترکیبات جهتی و حرکتی نامگذاری فنون این ورزش را به انجام رساندند که خود نشاندهندهی پیوند کشتی با تاروپود فرهنگی ایرانزمین و قدمت و اصالت این فنون به لحاظ تاریخی در کشورمان است.
در ادب فارسی، واژهی کشتی در آثار شاعران مشهور چون فردوسی، سعدی، سنایی، سوزنی، دقیقی و مسعود سعد (به معنای کشتی گرفتن و زنّار بستن) به کار رفته است: به کُشتی بگردیم فردا پگاه/ ببینیم تا بر که گرید سپاه (فردوسی، 1369) مرا از علم کُشتی دقیقهای مانده بود و از من دریغ میداشت (سعدی، 1377) همه سوی شاه زمین آمدند/ ببستند کُشتی به دین آمدند (دقیقی طوسی، 1373) از میان کُشتی گسستی وز سر افکندی کلاه/ وز مغی گشتی بری اسلام کردی اختیار (سوزنی سمرقندی، 1338) سوزنی در مدح او با قافیه کُشتی گرفت/ قافیه شد نرم گردن گرچه توسن بود و گست (همان) پیلزوری که چون کند کُشتی/ پیل را بند او دهد پشتی (سعد سلمان، 1362) در خرابات نبینی که زمستی همه سال/ راهب و دیر تو را کُشتی و زنار دهد (سنایی، 1341) در انگلیسی از واژهی wrestling برای نامگذاری ورزش کشتی استفاده شده است (بیکمان، 2006: 561) .