چکیده:
لازمه فهم صحیح متون دینی، واکاوی دقیق تعابیر و اصطلاحات به کار رفته در آن است. اختلاف نظر مفسران درباره بعضی اجزای کلام، این احتمال را گوشزد میکند که ممکن است گرایشها و مشرب-های فکری متفاوت، در آرای تفسیری ایشان موثر باشد. این نشانه بر آن میدارد تا با نگاهی ژرف به حلّ اختلاف اقدام نمود و از دیگر سو، در صورت نبود اختلاف و تشابه دیدگاهها ذیل آیه یا سیاق واحد، رای به عدم تاثیرگذاری مشربهای فکری در تفسیر ایشان داد. این امر، بررسی تطبیقی آرای مفسران با مکاتب و مذاهب مختلف تفسیری را ضروری میسازد. بر این اساس، پژوهش حاضر به واکاوی مولفههای کلیدی در آرای مفسران شیعی و اهل سنت، ذیل آیات 7 - 15سوره احزاب، با رویکرد تطبیقی جزئی و روش توصیفی- تحلیلی پرداخته و وجوه افتراق و اشتراک در تفاسیر عرضه شده را مورد توجه قرار داده است. حاصل این پژوهش بر اتفاق آرای مفسران ذیل برخی مولفهها مانند «امداد الهی» و «ضعف ایمان منافقان» صحه میگذارد، ضمن این که از اختلاف رای و روش ایشان گاه کلی و گاهی نیز در امور جزئی، جهت تبیین مولفههایی چون «میثاق غلیظ»، «صدق» و «ترس شدید» حکایت میکند.
An accurate understanding of religious texts requires careful analysis of the interpretations and terms used in them. Individual disagreements about certain components of speech suggest the possibility that different tendencies and schools of thought may be reflected in their interpretive views. Therefore, it is necessary to take a deep look at resolving the dispute, and on the other hand, in the absence of differences and similarities in the interpretation of the verses, the ineffectiveness of different tendencies in their interpretation must be accepted. This necessitates a comparative study of the opinions of commentators with different interpretive schools and religions. Accordingly, the present study analyzes the key components in the views of Shiite and Sunni commentators, following verses 7-15 of Surah Al-Ahzab, with a partial comparative approach and descriptive-analytical method, and expresses the differences and commonalities in these commentary books. The results of this study confirm the similarity of the opinions of the commentators under some components such as "divine help" and "weakness of faith of the hypocrites". At the same time, it indicates ageneral or partial difference in their views to explain components such as "thick covenant", "truth" and "extreme fear".
خلاصه ماشینی:
بر این اساس، پژوهش حاضر به واکاوی مولفههای کلیدی در آرای مفسران شیعی و اهل سنت، ذیل آیات 7 - 15سوره احزاب، با رویکرد تطبیقی جزئی و روش توصیفی- تحلیلی پرداخته و وجوه افتراق و اشتراک در تفاسیر عرضه شده را مورد توجه قرار داده است.
بر این اساس، پژوهش حاضر با تکیه بر رویکرد تطبیقی جزئی و بهره گیری از روش تحلیلی- توصیفی به بررسی برخی مولفههای "میثاق غلیظ، صدق عملی، چیستی ترس و ایمان" ذیل آیات 7 تا 15 سوره مبارکه احزاب که بیشتر مورد توجه مفسران شیعه و سنی بوده و تمرکز آرا با محوریت آن صورت گرفته، پرداخته است.
(مکارم شیرازی، 1374: 17/ 211-210) دیدگاه فوق این گونه بیان شده که همواره اختيارات توأم با مسووليتها است و هر جا «حقى» وجود دارد، «تكليفى» در مقابل آن نيز هست كه اين دو هرگز از هم جدا نمىشوند، بنا بر اين، اگر پيامبر اسلام(ص) حق وسيعى دارد، تكليف و مسووليت سنگينى نيز در برابر آن قرار داده شده است(همان).
در آرای ایشان این گونه بیان شده که هر چند، آیه مورد بحث بيان نكرده كه آن عهد و ميثاقى كه از انبيا گرفته شده، چيست و تنها اشارهاى دارد به اين كه عهد مزبور چيزي مربوط به پست نُبوت است(آلوسی، 1415: 11/151)؛ آن گاه با روش استناد به دیگر آیات قرآن به مفاد میثاق غلیظ اشاره کرده و نتیجه میگیرند که چنین پیمانی عبارت از وحدت كلمه در دين و اختلاف نكردن در آن است.