چکیده:
برردفاع مشروع حقی است قانونی که شخص با توسل به آن میتواند در موقعیتی ضروری و با رفتاری بهظاهر مجرمانه، تجاوزی قریبالوقوع یا بالفعل را که جان، عرض و مال آن شخص یا اطرافیانش را مورد تهدید قرار داده با شرایطی دفع نماید.» دفاع مشروع یکی از علل موجهه جرم نیز محسوب میشود. اصول این نوع دفاع به این قرار است: ۱- دفاع با تجاوز و خطر متناسب باشد. ۲- عمل ارتکابی بیشازحد لازم نباشد. ۳-توسل به قوای دولتی بدون فوت وقت عملا ممکن نباشد و یا مداخله قوای مذکور در رفع تجاوز و خطر موثر واقع نشود. ۴- تجاوز و خطری که دفاع کننده در معرض آن قرار گرفته است، نامشروع باشد. ۵- تجاوز فعلی یا قریبالوقوع باشد. ۶- ناتوانی در دفاع توسط شخص مورد تجاوز، در هنگامیکه دفاع برای رفع تعرض از دیگری باشد. شرط ضرورت، ارتباط بسیار نزدیکی با قریبالوقوع یا فعلی بودن تجاوز دارد. بدین معنا که دفاع با توجه به اوضاع و احوال و موقعیت متجاوز نسبت به مدافع تنها درجایی ضروری است که حمله تهدیدکننده به مرحله قریبالوقوع یا فعلیت رسیده باشد. وجود حالت ضرورت شرط اساسی و لازم برای استفاده از حق دفاع مشروع است. مورد دیگری که در این خصوص بسیار ضروری است این است که رعایت ترتیب زمانی لازم است که مدافع وقت داشته باشد. "همانگونه که فقهای امامیه نمیخواستهاند با آزاد گذاشتن شخص مدافع موجبات سوءاستفاده از نهاد دفاع مشروع فراهم نمایند و از طرف دیگر نیز بر آن نبودهاند که با الزام مدافع به رعایت مراتب دفاع، دست وی را از حفظ ارزشهای مورد تهاجم بسته نگهدارند بنابراین در مواقع فوری که رعایت مراتب مزبور امکانپذیر نیست و مدافع را در شرایط اضطراری قرارمی دهد، رعایت مراتب دفاع الزامی نیست.
Legitimate defense is a law by which a person may be required to dispose of in an urgent and apparently
criminal manner an impending or actual rape that threatens the life, width and property of that person or his or
her surroundings. " Legitimate defense is also one of the causes of crime. The principles of this type of defense
are as follows: 1- Defense is appropriate to the aggression and danger 2- Excessive action is not necessary 2.- It
is virtually impossible to resort to government forces or intervene to eliminate the aggression and The risk is not
effective. The rape and the danger that the defender is exposed to are unlawful. 2- The current or imminent rape.
2. Inability to defend by an aggressor when the defense is to attack another. The condition of necessity is very
closely related to the imminent or present rape. That is to say, defending against a defensive situation is only
necessary where the threatening attack has reached an imminent or actual stage. Necessity is a fundamental
condition for exercising the right to self-defense. Another thing that is very important in this respect is that the
arrangement is necessary when the defender has time. "Just as the jurisprudents did not wish to release the
defender Provide abuses to the legitimate defense institution, and on the other hand, fail to force the defender to
observe the value of the offensive, keeping the offensive values intact so that immediate defense is not possible
and that the defender is in emergency.
خلاصه ماشینی:
در برخی از وضعیت ها نیز اضطرار در حدی است که فرد مضطر مریض شده و یا اینکه ترک حرام باعث ضعف او و عقب ماندن از همسفرانش خواهد شد در نتیجه حد تجویز در حالت ضرورت ممکن است در وضعیت پیدا کند با دو دسته طرفدار: قول اول: قول احتیاطی و محدود؛ برخی هنگام تبیین حالت ضرورت، بسیار محتاط عمل نموده و معتقدند که، اضطرار تنها در موردی شکل می گیرد که ترس از تلف شدن جان آدمی وجود داشته باشد.
به این برداشت از شرط تناسب این ایراد وارد است که در بسیاری از موارد، نه تنها برای مدافع، بلکه برای شخص حمله کننده نیز، میزان منفعتی که در نتیجه حمله از بین خواهد رفت معلوم و مشخص نمی باشد تا اینکه دفاع به تناسب آن صورت گیرد و از سوی دیگر در برابر برخی از حمله ها برای رفع خطری کوچک، اقدام شدیدی لازم می آید که بدون آن دفع تجاوز ممکن نخواهد بود.
برخی دیگر از فقها نیز در این خصوص قائل به تفاوت شده اند، یعنی در صورتی که مدافع قادر به دفع مهاجم باشد حتی با امکان فرار، وی مجاز به دفاع است و اگر قادر به دفع مهاجم نباشد، فرار واجب است۱۴۰۷، ۸، ص۲۷۷) رعایت شرط ضرورت در دفاع که متکی به ماهیت حقوقی قاعده استثنایی دفاع مشروع و حق کسی است که مورد تعرض قرار گرفته ایجاب می کند که: اولا مدافع با توجه به نوع عمل مجرمانه متعرض برای جلو گیری از وقوع آن میتواند با مشت از خود دفاع کند و یا این که دست او را گرفته و مانع ایراد ضرب او شود.