چکیده:
واژه تسبیح گرچه در معنا حمد و سپاس خدای گفتن است، در اصطلاح مجموعه ای از دانه های به
رشته کشیده را گویند که برای گفتن ذکر از آن استفاده می شود. این مقاله تاریخچه پیدایش تسبیح
به معنای اصطلاحی آن را به اختصار بیان کرده و سپس انواع تسبیح را در شش گروه معرفی نموده
است. در تقسیم بندی ارائه شده ساختار تسبیح، تعداد دانه، جنس دانه، شکل دانه، شیوه ساخت و
نوع کار و نیز کشورهای سازنده آن در نظر گرفته شده اند. با توجه به نوع تقسیم بندی، هر ی ک از
انواع معرفی شده خود به انواع دیگری نیز تقسیم می شود.
خلاصه ماشینی:
در شـکلي سـاده تـر، سـبحه شـيئي متشـکل از مهره هايي به نخ کشيده شده است که با اين وسيله عمل تسبيح را بـه جـا مـيآوريـم و عمل تسبيح همان سبحان الله گفتن است ، اما اين غلط آنچنان مشهور و مجاز افتـاده کـه شعراي پارسيگوي نيز آن را به همـين معنـاي امـروزي خـود در اشعارشـان آورده انـد؛ چنانکه قائم مقام گويد: زاهد چه بلايي تو که اين دانه تسبيح از دست تو سوراخ به سوراخ گريزد يا براي مثال اين بيت از حافظ : رشته تسبيح اگر بگسست معذورم بدار دستم اندر دامن ساقي سيمين ساق بود و باز شاهد ديگر در بيتي از صائب : منه زنهار دل بر مهلت صد سالۀ دنيا که به آخر ميشود چندان که يک تسبيح گرداني پيدايش تسبيح و ريشه تاريخي آن پيدايش تسبيح را حتي ميتوان تا دوران بشر ابتدايي به عقب برد؛ بـدين شـکل کـه آنان مهره هايي را دنبال هم ميکردند و به عنوان زينت به کار ميبردنـد.
شيخک ها از دانه هاي خود تسـبيح بـزرگ تـر هسـتند و بـه تـازگي ابتکـاراتي در ساخت اين جزء تزييني به کار ميبرند؛ ماننـد شـيخک هـايي کـه عدسـيهـاي کوچـک محدب و ذره بيني دارند که در داخل آنها فيلم هايي از اماکن مقدس کـار گذاشـته شـده است .
تسـبيح هـاي فلزي چين در فرم هاي گوناگون از نظرگاه شکل دانه ساخته ميشده است که براي مثال ميتوان از تسبيحي نام برد کـه بـه نـام حديـد١ چينـي معـروف بـوده اسـت .