چکیده:
حج از دیرباز تاکنون از اهمیّت ویژهای در بین مسلمانان برخوردار بوده است، همه ساله صدها هزار مسلمان مشتاق از گوشه و کنار جهان بسوی سرزمین مقدس مکّه و مدینه حرکت کرده و با تمامی سختیها و مشقّتها خود را به میقات میرسانند و لبیکگویان آماده انجام فریضه حج میشوند. فریضه حج، یکی از فرایض عبادی- سیاسی مسلمانان و نیز همایش معنوی عظیمی است که همه ساله در موعد مقرر با مناسک ویژه خود برگزار میگردد. این فریضه عظیم، امروزه با توجه به شرایط زمانی و مکانی پیشآمده، دارای مسائل نوظهوری گردیده است که بررسی آنها لازم مینماید و به نظر میرسد بررسی فقهی انواع حج میتواند گام موثری در جهت ایجاد وحدت بین مذاهب اسلامی باشد. تفاوتهایی است که از جهت فقهی بین انواع حج تمتع، قران، افراد و اعمال و عبادات شرعی و مناسک حج و عمره میان مذهب اهل بیت و پیروان دیگر مذاهب اسلامی مشاهده میکند؛ از وضو و وقت نماز و اذان و اقامه و شرایط نماز گرفته تا احرام و طواف و دیگر اعمال و مناسک. اگرچه چارچوب اصلی مناسک و عبادات در میان تمامی مذاهب اسلامی یکسان است، ولی همین تفاوتهای جزئی که در انجام عبادات وجود دارد برای هر تازه واردی سوال برانگیز است. دربارهی این عمل عبادی- سیاسی، از طرف دانشوران صاحبنظر، تعبیرهای گوناگونی شده است که در کمتر موردی از عبادات دیگر، اینگونه تعابیر را میبینیم.
خلاصه ماشینی:
(نک: زارعی سبزواری) د- تعریف اصطلاحی مُحرِم مُحرِم کسی است که با نیّت انجام فریضه الهی حج، لباس احرام در بر کرده و تلبیه گویان (گفتن لبیک اللهمّ لبیک، لبیک لا شریک لک لبیک»، دعوت خدا را لبیک گفته و برای جلب رضایت او از ارتکاب یک سلسله کارها، که پیش از این حلال بوده، پرهیز کرده و آن را بر خود حرام دارد.
(طوسی،خلاف، 1/417-411؛ طباطبائی یزدی، 2/542؛ محقق حلی، 1/229-224؛ موسوی خمینی، تحریرالوسیله، 1/362-349؛ جزیری، 1/576-571؛ ابن رشد قرطبی، 1/323-326؛ مغنیه، 1/303-229) 5- انواع حج به طور کلی در همه فقهای مذاهب اسلامی اعم از شیعه و سنی از سه نوع حج سخن به میان آمده است و در اقسام حج اختلافی وجود ندارد و آن سه قسم عبارتند از: الف: حج تمتع ب: حج افراد ج: حج قران الف- حج تمتع (حجه الاسلام) حج تمتع مرکب از دو عمل است: عمره تمتع، و حج تمتع.
(نک: شهید اول، دروس، 1/421؛ محقق حلی، 1/255؛ سید سابق، 1/525؛ ابن قدامه، الکافی، 11/1004؛ نمری قرطبی، 10/534؛ علامه حلی، تذکره، 8/194-193) برخی از مذاهب اهل سنت؛ مانند حنبلیه تصریح کردهاند که مستحب است پیش از امام کوچ نکنند.
تقصیر (نک: موسوی خمینی، مناسک، 316-315؛ ابن رشد قرطبی، 1/346-345؛ جزیری، 1/589؛ شهید اول، دروس، 401-400؛ طوسی، مبسوط، 1/351؛ مغنیه، 1/354) - طواف قدوم اهل سنت اولین طوافی را که شخص محرم پس از ورود به مکه و پیش از وقوف به عرفات انجام میدهد، «طواف قدوم» یا «طواف تحیّت» مینامند، چون شبیه نماز تحیت مسجد است.